Fakat olasılıklar bizden yana.
Yoluna çıkma cüreti gösteren nispeten cılız uzay kayalarıyla çarpışıp onları imha eden Dünya, sonu gelmeyen göksel bir çarpışan araba oyununda. Gezegenimiz 4,6 milyar yıl sonra hâlâ ayakta. Fakat modern bir çarpışma şehirleri, kıtaları ve hatta yaşamı mahvedebilir (dinozorlara sorun). NASA’nın Dünya Yakınındaki Cisim Çalışmaları Merkezi, genişliği 1 metreden 1000 metreye varan ve sorun yaratması muhtemel olan 18.000’i aşkın cismi izliyor. 30 metreden ufak gök taşları, tıpkı 2013 yılında Rusya’nın Çelyabinsk şehri civarında olduğu gibi genelde havada patlıyor. Bu patlamada krater oluşturacak kadar şarapnel bulunmasa da, çıkan şok dalgası pencerelerin camlarını kırmaya yetmiş. Peki daha büyük kayalar ne kadar zarar verebilir?
Boyut çok önemli
| Çap | Çarpışma enerjisi (MT) | Çarpışmalar arasında geçen ortalama yıllar |
|---|---|---|
| 5 m. | 0,01 | 1 |
| 10 m. | 0,1 | 10 |
| 25 m. | 1 | 100 |
| 50 m. | 10 | 1.000 |
| 150 m. | 300 | 20.000 |
| 300 m. | 2.000 | 70.000 |
| 600 m. | 20.000 | 200.000 |
| 1000 m. | 100.000 | 700.000 |
| 5 km. | 10.000.000 | 30 milyon |
| 10 km. | 100.000.000 | 100 milyon |
Çap 1 km
Işıklar gitti: Çıkan enkaz, Güneş’i engelleyecek kadar tozu gökyüzüne fırlatabilir; hem de Dünya çapında.
Çarpışma enerjisi 0,01 MT
Çelyabinsk: Rusya’nın üzerinde gerçekleşen patlama, Hiroşima’dan 20-30 kat daha kuvvetliydi.
Çarpışma enerjisi 1 MT
Güm: Yaklaşık 11.000 ton TNT’ye denk. Eyfel Kulesi’nin ağırlığı 10.000 ton kadar.
Çarpışmalar arasında ortalama 100 milyon yıl:
Dinozor katili: Bunlar neredeyse bütün yaşamı yok edebilir; fakat ihtimaller düşük görünüyor.
Hız lazım
Bu uçan cisimlerin böylesine tehlikeli olmasının sebeplerinden biri de hızları. Daha hızlı bir asteroit, daha fazla hasar verebilir. Bu cisimlerin hızı saatte 70.000 km’nin üzerine çıkıyor. Tüm diğer etmenler (boyut, giriş açısı, hedef) eşit olduğunda, daha hızlı bir asteroit daha büyük bir krater açabilir ve üzerine çarptığı kaya parçasını eritebilir.
Dayanıklılık
Bileşim anahtar öneme sahip. Metal asteroitler, küçük boyutlarda bile olsalar yüzeye ulaşacak kadar dayanıklılar. Karbon yönünden zengin olanlar ise neredeyse her zaman atmosferde parçalara ayrılıyor. Bütün gök taşlarının yüzde 94’ünü meydana getiren taşlı tipler ise ikisinin arasında duruyor. Fakat uzay çöplerinden kopan iri bir parça bile geçiş yaptığı sırada tehlikeli bir şok dalgası oluşturabilir.
Konum her şey demek
Dünya’nın yüzde 70’inden fazlası okyanus. Eğer bir asteroit suya düşerse, üzerinde canlıların yaşadığı bir kara parçasına düşmesine kıyasla daha hafif hasar meydana getirebilir. Uzmanlar bir miktar tsunami olmasından korkuyor. Tsunamiler, büyük miktarda suyun yerinden çıkmasıyla oluşuyor. Fakat asıl endişe, yüksek hızlı bir cismin deniz tabanındaki kumları atmosferin yüksek kısımlarına fırlatması.
Yazar: Mary Beth Griggs/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
