Orman yangınları, eskiye göre çok daha uzaklara yayılıyor ve daha fazla zarar veriyor. Yangın uzmanları ve sıradan vatandaşlar ise alevlerle mücadele etmek ve tarihi ağaçlar ile değerli binaları korumak için göz kamaştıran bir yönteme başvuruyor: Onları aleve dayanıklı folyo ile sarıyorlar.
Yöntem yeni değil. Orman yangınlarının sık yaşandığı ülkelerdeki itfaiye daireleri, folyo kaplama yöntemini kullanarak orman gözetleme kulelerini, anıtları ve uzaktaki orman hizmet binalarını onlarca yıldır koruyor. Fakat dumanı tüten enkazların ortasında mucizevi şekilde zarar görmeden kalan evlerin fotoğrafları, bazı ev sahiplerinin dizginleri ele almasına ilham olmuş; bu kişiler bazen, uzmanların kullandığı parlak sargı malzemelerine çok büyük paralar dahi vermişler.
Folyo sarmanın temelleri
Bazı ev sahipleri, geçtiğimiz aylarda evlerini orman yangınları yüzünden yok olmaktan kurtarmak için koruyucu folyo kullanmış. Eric Raymond, Ağustos ayının sonlarında Kaliforniya eyaletinin (ABD) Twin Bridges köyündeki barakasını iş yerinden (vakumlu vana üretim şirketi) aldığı kalın alüminyum folyoyla kaplayarak, yıkıcı Caldor Yangını‘ndan korumayı başarmış.
Diğer ev sahipleri ise daha yüksek teknolojili bir yaklaşımı tercih etmişler: Martin Dikey, Raymond’un bu başarısından birkaç hafta sonra Kaliforniya’daki Tahoe Gölü kıyısında yer alan ikinci ahşap evini kurtarmak için cam lifi ve akrilik yapıştırıcıyla güçlendirilen aleve dayanıklı sargı folyosuna 6.000 dolardan fazla para ödemiş. Yüksek bir mühendislik uygulanan bu malzeme, ABD Orman Hizmetleri ve Milli Park Hizmetleri’nin hassas yapıları korumada kullandığı malzemenin aynısı. Fakat öylece çıkıp evinizin etrafına birkaç tur folyo saramazsınız.
US Forest Service workers cover historic cabin in tin foil to try to protect it from wildfires http://t.co/I44nKJNsMX pic.twitter.com/VVYtGDRzTZ
— ABC News (@ABC) August 19, 2015
Kaliforniya’nın Camarillo ilçesindeki Ventura İtfaiye Dairesinin başkan yardımcısı Chad Cook, “Bir yapıyı sarmak kolay değildir” diyor. “Bunu yapmak için epey bir insan lazım. Ayrıca doğru şekilde tutturulması gerekiyor.” Cook, insanların bu zor ve pahalı işleme yalnızca şu üç etmenin tümü de kendi lehlerine olduğu zaman girişmesini öneriyor: Uygun malzemelere erişim imkanı, yangın tehdidinin zamanlaması ve etraftaki koşullar…
Uygun malzemeler
Orman yangınları üç tür ısı meydana getiriyor. Alevlerin kendisi, ışıyan ısı yayıyor; kamp ateşinin yakınında durduğunuz zaman hissettiğiniz ısı bu. Yangın, hava akımları da meydana getiriyor. Kızgın korları beraberinde getirebilen bu akımlar, ısıyı yayılım biçiminde taşıyor. Son olarak ise alevler bir şeye dokunduğunda ve onu doğrudan yaktığında, ısı iletimi oluşuyor.
Etkili yangın koruması, üç ısı türünün tamamına karşı koruma sağlıyor. Bu yüzden yalıtıcı madde katmanları ve süper parlak bir dış kaplama kullanılarak orman yangınının sıcaklıklarına dayanması için özel olarak tasarlanan folyo, bir evi ya da başka bir taşınmazı sarmak için en uygun seçim niteliğinde. Kilerinizde bulunan standart alüminyum folyo (Raymond’un barakasında kullandığı ağır hizmet tipi Raymond folyolar dahil), muhtemelen ciddi yangın koşullarında yeterli olmaz.
“Marketten alacağınız folyodaki esas sorun, yangının meydana getirdiği çevre koşullarına dayanamayacak olmasıdır” diyor Cook. “Çok ince ve çok kırılgandır.” Sıradan alüminyum folyo, parlaklığı sayesinde ışınla gelen yangın ısısının bir kısmını saptırmaya yardımcı olabilir fakat iletim ve yayılımla gelen ısıya karşı çok zayıftır.
Eğer uygun sarma malzemesi için büyük paralar ödemeye hazırsanız, bazı başka araçlara da ihtiyacınız olacak: Bol miktarda zımbayla beraber en az bir zımba tabancası, folyo bandı, birden çok merdiven ve arkadaşlarınızdan ya da uzmanlardan alacağınız büyük miktarda yardım. Tüm bu işlere, yangın bulunduğunuz yere ulaşmadan uzun süre önce el atmadıkça büyük bir sarma projesine girişmeyin.
Zamanlama
Folyo sarma işleminde, genelde sargı malzemesinden oluşan uzun yapraklar bir yapının dış kısmına doğrudan zımbalanır. Bu yaprakların uygun biçimde üst üste gelmesi ve rüzgar ile kalkıp gevşememesi için zımbalarla ya da folyo bandıyla mühürlenmesi gerekir. Bu bariyerde oluşabilecek herhangi bir zafiyet, közlerin sargıdan içeri girmesine ve içteki binayı tutuşturmasına olanak sağlayabilir. Dolayısıyla bu iş, aceleye getirilmemesi gereken hassas ve zahmetli bir faaliyettir.
“Yapı sargısını uygulamak, düşündüğünüzden daha uzun sürer” diyor Cook. “Büyük bir evi ya da barakayı sarmak marifet ister.” Cook, itfaiye erlerinden oluşan ve kendisinin de içinde bulunduğu bir grubun tek bir binayı kaplamak için 10 saatten uzun süre çalıştığını hatırlıyor. Üstelik Dikey, dört uzman müteahhitten yardım almış olsalar bile Tahoe Gölü’ndeki evini 12,5 saatte kapladıklarını söylüyor. Bu sebeple, bir yapıyı kaplamak için ihtiyacınız olduğunu düşündüğünüz süreden çok daha fazlasını ayırmak büyük önem taşıyor.
Bir sarma projesine başlamaya karar verdiyseniz, yangınlara yaklaşma konusunda yapılan yerel uyarılara kulak verin ve kişisel güvenliğe daima malınızdan daha çok öncelik verin. Yangın oraya ulaşmadan ne kadar uzun zaman önce başlayabilirseniz o kadar iyi. Ayrıca hiçbir zaman evinizi sarmayı son dakikaya bırakıp tahliye emrini görmezden gelmeyin. Eğer evinizi tehlike gelmeden çok uzun zaman önce tamamen kaplayacak kadar zamanınız yoksa; pencereleri, bacaları ve közlerin girebileceği tüm diğer açık kısımları kaplayarak evinizi hâlâ koruyabilirsiniz. Ayrıca evinizin sadece bir kısmını kaplayabiliyorsanız, yakınlarda en çok ağacın, çimenin, bitki örtüsünün veya çerçöpün bulunduğu yeri seçmenizi tavsiye ediyor Cook.
Civardaki koşullar
Folyo kaplamada en iyi adaylar, iyi temizlenmiş ve uzak bölgelerde bulunan soyutlanmış binalardır. Bunun sebebi, organik maddenin orman yangınlarına yakıt sağlamasıdır; bu maddelerin bulunmayışı, alevlerin eviniz civarında gezinmesini önleyebilir. “Alabileceğiniz en iyi önlem, gayrimenkulünüzü yakıt ve çerçöpten uzak tutmaktır” diyor Cook. “Araziye sürekli bakım yapmak ve büyümeyi asgari düzeyde tutmak zorundasınız.”
Uzmanların kullandığı en sağlam folyo bile, alevler etrafı yakıp geçerken aleve maruz kalan binaları yalnızca kısa bir süreliğine koruyabilir (beş ya da 10 dakika civarı). Bu yüzden de genelde, yakındaki ev ve diğer korunmasız yapıların yangına saatlerce yakıt sağlayabileceği yerleşim bölgelerinde kullanılmazlar. Bir yangını ağaçlardan, bitki örtüsünden, yere düşmüş dallardan ve diğer doğal döküntülerden mahrum bırakmak, folyo sargılarının mallarınızı daha etkili şekilde korumasına yardımcı olabilir.
Peki evinizin etrafında sadece birkaç tane ağaç varsa ne olacak? İtfaiye erleri, antik sekoya ağaçlarının tabanlarını yapı sargısıyla sararak ağaçları yanmaktan kurtarmışlar. Cook, aynı şeyi evinizin etrafındaki ağaçlar için de yapabileceğinizi fakat alevlerin muhtemelen bitişikteki ağaçların tepesine yayılıverip, üst dallar arasında yolculuk eden bir “tepe yangınına” dönüşerek evinize ulaşabileceğini söylüyor. Dolayısıyla en iyisi, yapının etrafındaki yakıt kaynaklarından ziyade yapının en savunmasız kısımlarını folyo ile kapatmak.
Diğer koruma yöntemleri
Folyoyla sarma, genel olarak sadece en uygun şartları taşıyorsanız iyi bir fikir. Eğer orman yangını kesin olarak yaklaşıyorsa fakat hâlâ birkaç gün uzaktaysa ve siz de itfaiye erlerinin kullandığı bu gelişmiş folyonun aynısı için en yüksek ücreti vermeye gönüllüyseniz ve gayrimenkulünüz uzak bir konumdaki iyi temizlenmiş bir arazideyse ve size yardım etmek isteyen ufak bir eleman ordunuz varsa, yapın. Sadece; tüm bu önlemlere rağmen folyo kaplamanın, malınızı kurtarmanın garantisi olmadığını bilin.
Eğer zaman, para ve lojistiğin hepsi sizin tarafınızda değilse, Cook son dakika başvurulacak başka bir koruma önlemini araştırmayı öneriyor: Aleve dirençli jeli. Bu püskürtülebilen madde, folyo kaplamaktan daha kolay ve daha ucuz şekilde uygulanabiliyor. Üstelik, mallarınızı üç ısı türünün tamamına karşı yalıtmanıza da yardımcı olabilir.
View this post on Instagram
“Evinizin kenarlarına yapışıyor ve muazzam bir ısı emme kapasitesi sergiliyor” diyor Cook. “Hatta arabalarını bununla kaplayan insanlar bile gördüm.” Cook, en değerli eşyalarınızı saklamak için yangın geçirmez bir kasa araştırmanızı da öneriyor. Bu şekilde, evinizi koruyamazsanız bile içindeki en önemli eşyaların kurtulma şansı olabilir.
Yazar: Natalie Wallington/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
