Iowa Üniversitesinin öncülüğünde çalışan fizikçiler, Mars’ta görülen bir aurora (kuzey ışıkları) tipinin nasıl oluştuğunu öğrenmişler.
Yeni çalışmada fizikçiler, çoğunlukla kızıl gezegenin güney yarımküresinde geceleyin ortaya çıkan gökyüzündeki ışık gösterisi ayrık aurorayı incelemişler. Bilim insanları (Dünya’da da meydana gelen) Mars’taki ayrık auroradan haberdar olsa da, bunun nasıl oluştuğunu bilmiyormuş. Bu durumun sebebiyse Mars’ın Dünya’daki gibi küresel bir manyetik alanı olmaması. Manyetik alan, kuzey ve güney ışıkları olarak da adlandırılan gezegenimizdeki auroranın ana tetikleyicisi.
Fizikçiler Mars’ta görülen ayrık auroranın, Güneş rüzgarı (Güneş’ten gelen daimi yüklü parçacık jeti) ile Mars’ın güney enlemlerinde kabuğun ürettiği manyetik alanlar arasındaki etkileşimle ortaya çıktığını aktarıyor. Bilim insanları, Güneş rüzgarı ile kabuksal manyetik alanlar arasındaki bölgesel etkileşimin ayrık auroraya yol açtığını keşfetmiş.
Iowa Üniversitesi Fizik ve Gökbilim Bölümünde araştırma görevlisi olan eş yazar Zachary Girazian, “Güneş rüzgarı koşullarının Mars’taki aurorayı nasıl etkilediğini incelediğimiz ilk detaylı çalışmayı yayımladık” diyor. “Ana bulgumuz, kabuksal kuvvetli alan bölgesi içerisinde auroranın oluşma sıklığının çoğunlukla Güneş rüzgarındaki manyetik alanın yönüne bağlı olması. Bu kuvvetli kabuksal alan bölgesinin dışarısında, oluşma sıklığı çoğunlukla Güneş rüzgarının dinamik basıncına bağlı.”
Bulgular, Mars’taki ayrık auroraya yönelik yürütülen ve NASA öncülüğünde işletilen Mars Atmosfer ve Uçucu Evrimi (MAVEN) uzay aracının 200’ü aşkın gözlemi sayesinde elde edilmiş. Iowa Üniversitesi Fizik ve Gökbilim Bölümünde yardımcı profesör olan eş yazar Jasper Halekas, gözlemlerin yapılmasında kullanılan cihazlardan Güneş Rüzgarı İyon Çözümleyicisi’nin öncülüğünü yürütüyor.
“Şimdi Mars’taki aurorayı araştırmak için çok verimli ve heyecan verici bir zaman” diyor Girazian. “MAVEN’dan ayrık aurora gözlemlerine yönelik elde ettiğimiz veri tabanı, türünün ilk örneği. Bu auroranın temel özelliklerini ilk defa anlamızı sağlıyor.”
İki ay önce Journal of Geophysical Research: Space Physics bülteninde yayımlanan araştırmaya NASA fon sağlamış.
Yazar: Richard C. Lewis/Iowa Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
