Araştırmacılar, Amerikan Ulusal Futbol Ligi (NFL) eski oyuncuları üzerinde yaptıkları çalışmalarda %99 oranında Kronik Travmatik Ensefalopati’ye (CTE) dair kanıt buldular.
”Son yıllarda araştırmacılar ölü futbol oyuncularının beyinlerinde CTE’ye dair kanıtlar buldular.”
Futbol vücudumuzdaki her kemik,kas ve organı son derece yorabilen tehlikeli bir spor.Ama son dönemlerde bilim insanları özellikle beyin hakkında endişeli.Yüksek tesirli sporların -bilhassa futbolun- dejeneratif bir beyin hastalığı olan Kronik Travmatik Ensefalopati’ye (CTE) yol açtığını buldular.Futbol ve CTE arasındaki bağlantıya dikkat çeken yayınladıkları son çalışmalarda ; 202 ölü futbolcunun beyni incelenip 87’sinde CTE’ye dair izler görülürken NFL için oynayan 111 futbolcunun biri dışında hepsinde bu hastalık bulunmuştur. Amerikan Tıp Derneği Dergisi’nde dün yayınlanan sonuçlar CTE ve futbol arasındaki karşı konulamaz bu ilişkiyi göstermekte.
CTE nedir ve neden bu kadar büyük bir tartışma konusu oldu?
CTE zamanla yığılma ve birikime sebep olan dejeneratif bir hastalık. Kafaya alınan tek bir travma olan sarsıntıdan farklı olarak CTE tekrar eden son derece kuvvetli darbelerden oluşur.Bu darbelerin her biri sarsıntı kadar güçlü olmasa da hepsi aynı şiddettedir.Bu darbeler Tau adlı proteinlerin çoğalıp yığımına sebep olurken Taular beyin hücrelerini öldürür.
Bu birikimler travmadan çok kısa süre sonra oluşmaya başlasa da hafıza kaybı,demans,konfüzyon,depresyon,davranış problemleri gibi semptomlar ancak birkaç yıl içinde ortaya çıkar.
Peki bu çalışma neden bu kadar önemli?
Geçtiğimiz yıllarda futbol gibi sporlara dayalı tekrarlayan kafa travmalarının CTE ile bağlantılı olduğunu söyleyen birkaç küçük çalışma oldu ancak hastalığın sebebi biraz tartışmada kaldı.Yeni çalışma CTE’nin beyinde nasıl oluşup hangi sıklıkta olduğu gibi ince teferruatlara girmedi ve tamamen gözlemsel. Ancak CTE ile lise çağlarında oynanan tipik futboldan NFL’ye kadar olan süreçte tekrarlayan kafa travmaları arasında sağlam bir bağlantı kurulmasını sağladı.
Araştırmacılar yaklaşık 15 yıl boyunca futbol oynamış 202 kişinin bağışlanmış beyin örneklerini inceledi ve 177’sinde (%87) CTE’ye rastladı.NFL’de oynayan 111 beyin örneğinde ise biri hariç hepsinde hastalığın izlerine rastlandı.
Şaşırtıcı olmayacak şekilde futbol geçmişi uzun olanlarda hastalığın görünen şiddeti de çok daha fazla.Sadece lisede oynayanlarda Tau protein seviyesi daha azken,üniversite boyunca oynayanlarda daha fazla ve profesyonel olarak oynayanlarda en fazla olduğu görüldü.
4.evre CTE’si olan eski NFL oyuncusu. Kahverengi alanlar hastalığın belirleyicisi olan Tau proteini birikimlerini gösteriyor.
JAMA/McKee et al.
Peki eksiklikleri neler?
Araştırmacılar inceledikleri beyinlerin rastgele seçildiğinş söyledi.Birçok vakanın ise CTE’nin semptomları yaşarken gösteren futbolculardan çalışma için bağışladığını belirtti.Bu sebeple CTE’nin kesin olarak prevalansını söylemek – en azından tüm populasyon içindeki- sadece bu çalışmayla mümkün değil.
Sırada bizi ne bekliyor?
Bilim insanları hala bazı futbolcuların bu hastalığa yakalanıp bazılarının yakalanmamasını ya da ne tür darbelerin hastalığın başlamasını tetiklediğini tam olarak anlamlandırabilmiş değil. Bunu açıklığa kavuşturmak ileriki süreçte futbolun nasıl oynanacağının biçimlendirilmesinde de çok önemli.
Şu an için CTE’ye tanı koymada kullanılan tek yöntem beyni post-mortem olarak diseke edip incelemekten geçiyor. Yaşayan hastalarda CTE’yi tanımlamak şu an bilim insanları ve doktorlar için büyük bir hedef.Tanısal araçlar ve üzerinde çalışılmayı kabul eden canlı hastalar,hastalık sürecini kısaltmaya ve doktorların tedavide daha iyi atışlar yapmasına kolaylık sağlıyor. Bu süre zarfında yeni çalışma futbolun travmatik doğasının CTE’nin ilerlemesi üzerinde etkisi olup olmadığı hakkındaki tartışmalara biraz sakinlik getirecek.
