Gezegendeki En Büyük Kitlesel Yok Oluşun Uyarı İşaretleri Yeniden Ortaya Çıkıyor

Eyvah.

Kitlesel yok oluşlar, geliyorum derler. Aslında yeni bir araştırmaya göre, yeni bir yok oluşun da eli kulağında.

Bilim insanları, önceki varsayımların aksine, tarihteki en büyük kitlesel yok oluşta erken uyarı işaretlerinin bulunduğuna karar verdiler. Bu uyarı işaretlerinin neler olduğunu artık biliyoruz ve günümüzde, bunlar ile korkutucu benzerlikler gözlemleniyor.

Tarihsel kayıtlara bakılınca, bu gibi olaylar olağandışı şeyler değil. Dünya’nın bugün yaşamla dolu olması, bu olayların gezegendeki yaşamı tamamen yok etmediğini gösteriyor.

Ancak kitlesel yok oluşlar, yaşamın gelişme yönünü değiştiriyorlar. Örneğin bazı dinozorlar yok olmasaydı, insanların da içinde bulunduğu memeliler hiçbir zaman ortaya çıkmayabilirlerdi.

En büyük kitlesel yok oluş olayı, Permiyan-Triyasik olayı olarak biliniyor. Bu olay 252 milyon yıl önce meydana gelmişti ve Permiyan dönemini sonlandırıp, Triyasik dönemini başlatmıştı. Denizlerdeki tüm yaşamın yüzde 96’sını ve karadaki tüm yaşamın yüzde 70’e kadarını yok etmişti.

Bu olaya sebep olan şeyin, Sibirya’da gerçekleşen devasa volkanik faaliyetler olduğu düşünülüyor. Bu faaliyetler, atmosferi dünya çapında değiştirmiş ve pek çok ekosistemin çökmesine yol açmıştı; belki de bunun sebeplerinden biri, volkanik faaliyetlerin ozon tabakasını etkilemesi, onu inceltmesi ve bitkilerin yaşam döngüsünü bozmasıydı.

Yaklaşık son 20 yıldır, bu olayın aniden ve hiçbir uyarı işareti olmadan gerçekleştiği kabul ediliyordu. Bir gün her şey iyi gidiyordu, ertesi gün ise bum.

Fakat Almanya’daki Erlangen Üniversitesi ve Doğal Tarih Müzesindeki araştırmacılara göre, olaylar böyle olmadı. İran’da bulunan ve daha önce araştırılmayan fosilleri inceleyen bilim insanları, olayın gerçekleşmesinden 700.000 yıl önceye kadar giden uyarı işaretleri olduğunu keşfettiler.

O zamanlarda birkaç amonoit türünün (amonit olarak da bilinen, denizde yaşayan yumuşakçalar) yok olduğunu ve hayatta kalan türlerin, giderek daha ufak ve daha az karmaşık hale geldiklerini keşfettiler.

Ayrıca başka işaretler de vardı ve bunlar, insanı şok edercesine tanıdık geliyor.

FAU’daki baş yazar Wolfgang Kießling şöyle söylüyor: “Şiddetli bir küresel ısınmanın, okyanus asitlenmesinin ve oksijen eksikliğinin yaşandığını gösteren pek çok kanıt var.”

“Bizi geçmişteki olaylardan ayıran şey, bu doğa olaylarının boyutu. Örneğin günümüzde yaşanan sıcaklık artışı, 250 milyon yıl öncesine göre önemli miktarda daha düşük.”

Permiyan-Triyasik olayının gelişimini ileri süren başka çalışmalar da var. 2015 yılında yayınlanan bir tezde jeokimyasal kayıtlar incelenmiş ve söz konusu olaya yol açan kademeli bir çevre bozulmasının gerçekleştiği bulunmuştu. 2015 yılında yayınlanan bir diğer tezde ise olaydan önce, sonra ve olay sırasında, yüksek seviyelerde magma faaliyeti olduğu bulunmuştu.

Diğer araştırmacıların bulduğuna göre, Permiyan döneminin son bir milyon yılında, karada kolsu-ayaklı canlıların boyutları küçülmüş; denizde ise ışınlılar olarak adlandırılan protozoaların sayıları da azalmıştı.

Günümüzdeki deniz canlılarının azalıyor olabileceğini gösteren bulgular mevcut. Araştırmacılar geçen yıl, Atlantik ringa balığının son 65 yılda yüzde 15 küçüldüğünü ortaya çıkardılar. Bu durum muhtemelen, küresel ısınmanın doğrudan bir sonucu.

Takımın araştırması, Dünya’nın altıncı kitlesel yok oluş olayının kıyısında olduğumuza dair uyarıda bulunan bilim insanı korosuna ve sayıları giderek artan bulgulara bir yenisini daha ekliyor.

“Şu an gözlemlemekte olduğumuz ve bütün doğal ortamlarda gerçekleşen yok oluşun hızlanması; doğal yaşam alanı yıkımı, balıkların fazla avlanması ve kirlilik gibi, insanların sebep olduğu doğrudan etkiye dayandırılabilir” diyor Kießling.

“Ancak, özellikle okyanuslardaki hayvan türlerinin boyunun kısalması, apaçık bir şekilde iklim değişikliğine dayandırılabilir. Bu işaretleri çok ciddiye almamız gerekiyor.”

Takımın araştırması, Geology bülteninde yayınlandı.

Kaynak: ScienceAlert. Çeviren: Ozan Zaloğlu.