Ufak heyetlerden ulusal çapta yapılan seçimlere kadar değişen grup karar alma süreçleri karmaşık olabilir; ayrıca her zaman en iyi seçim yapılmayabilir. Bu durumun sebeplerinden biri de, gruptaki bazı üyelerin kendi kendilerine araştırma yapması ve diğerlerinin de etraflarındaki kişileri örnek alması.
Oluşan bu ayrım, seçim zamanında kolayca gözlemleniyor. Santa Fe Enstitüsü’nde çalışan uygulamalı matematikçi Vicky Çukiao, “Oy veren pek çok kişi, oy verdikleir adayların siyasi platformlarını söyleyemez” diyor. “Birçok insanın bilgisi yok ve bunlar, diğerlerinden aldıkları bilgiye bel bağlaması en muhtemel olanlar.”
Sosyal bilimciler uzun zamandır, grup karar alma olgusunu inceleyecek yöntemleri araştırmışlar. Ancak bu zorlu bir girişim… Çeşitli bilim dallarında çalışan araştırmacılar, paralel çalışmaların sıklıkla çatışan sonuçlar doğurduğu bu sorunu ele almaya çalışmış. Çoğu mevcut modelde, sadece tek değişkenin etkisi inceleniyor; yani resmin tamamı yakalanmıyor.
“Ortak karar verme sürecinin sonucu, pek çok değişkenin karmaşık etkileşimlerinin sonucu” diyor Yang, “ve bu etkileşimler önceki çalışmalarda nadiren hesaba katılmış.”
Yang, bu güçlüğün üstesinden gelmek için kısa süre önce matematiksel bir sistemin geliştirilmesine öncülük etmiş. Sistem, grup üyeleri arasındaki birden fazla etkileşimin etkisini yakalıyor. “Birden fazla etki sunabilir ve bunların davranışları ile kendilerini grupta nasıl ortaya çıkardıklarını aynı anda görebilirsiniz” diye açıklıyor Yang.
Söz konusu etkiler arasında, sosyal öğrenicilerin etkisi de yer alıyor. Örneğin modelde, karar veren gruplarda bilgilerini diğerlerinden alan kişilere yönelik kritik bir eşik bulunduğu tahmin edilmiş. Bu eşiğin altında grup, yüksek kaliteli sonucu seçiyor. Eşiğin üstünde ise grup, kendini daha iyi veya daha kötü seçeneği seçerken buluyor.
Modelde ayrıca, “adanmış azınlıkların” veya kanıtlar ne olursa olsun fikirlerini değiştirmeyi reddeden insanların önemli bir rol oynadığı da tahmin edilmiş. Yang’in söylediğine sosyal öğrenciler, bu adanmış azınlıkları güçlendirebiliyor ancak her grup farklılık gösteriyor.
Hem basit hem de genel olan matematiksel model, bir sistem içerisinde hareket eden parça kalabalığını doğru biçimde yansıtabiliyor. Bulgular PNAS bülteninde yayımlandı.
Kaynak: Santa Fe Enstitüsü. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
