Güneş sisteminin ilk dönemlerinde, toz ve gazdan oluşan bir “erken gezegen diski” güneşin etrafında dönerek nihayetinde bugün bildiğimiz gezegenlere dönüşmüş.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) ve diğer yerlerde çalışan bilim insanlarının antik gök taşları üzerinde yürüttüğü yeni bir analiz, yaklaşık 4,567 milyar yıl önce bu diskin içerisinde gizemli bir boşluk bulunduğunu akla getiriyor. Söz konusu boşluk, günümüzde asteroit kuşağının bulunduğu yerin yakınında yer alıyor.
Dört gün önce Science Advances bülteninde yayımlanan sonuçlar, bu boşluğa doğrudan kanıt sağlıyor.
MIT Dünya, Atmosfer ve Gezegen Bilimleri (EAPS) Bölümünde gezegen bilimleri profesörü olan Benjamin Weiss, “Son on yılda yapılan gözlemler, diğer genç yıldızların etrafında yer alan disklerde boşlukların, aralıkların ve halkaların yaygın olduğunu gösteriyor” diyor. “Bunlar, gaz ve tozu genç güneş ve yıldızlara dönüştüren fiziksel süreçlere ait önemli fakat yeterince anlaşılmamış özellikler.”
Benzer şekilde, kendi güneş sistemimizde yer alan bunun gibi bir boşluğun sebebi de henüz bilinmiyor. İhtimallerden biri, Jüpiter’in etki etmiş olabileceği yönünde. Bu gaz devi şekillendiği sırada, sahip olduğu yoğun kütleçekim gaz ve tozu dış kısımlara iterek, gelişen diskte bir boşluk meydana getirmiş olabilir.
Bir diğer açıklama ise, diskin yüzeyinden çıkan rüzgarlarla ilgili. Erken gezegen sistemleri, kuvvetli manyetik alanların etkisi altında. Bu alanlar dönen bir gaz ve toz diskiyle etkileşime girdiğinde, maddeleri dışarı atacak kadar kuvvetli rüzgarlar oluşturarak diskte boşluk meydana getirebilirler.
Güneş sistemimizin erken dönemlerinde yer alan bir boşluk, kökeni ne olursa olsun muhtemelen evrensel bir sınır görevi görmüş ve her iki taraftaki maddeleri de etkileşim kurmaktan alıkoymuş olabilir. Bu fiziksel ayrılma, güneş sistemimizdeki gezegenlerin bileşimine şekil vermiş olabilir. Örneğin boşluğun iç tarafındaki gaz ve toz, Dünya ve Mars’ın da içinde yer aldığı karasal gezegenler şeklinde bir araya gelmiş olabilir. Boşluğun uzaktaki kısmına giden gaz ve toz ise, Jüpiter ve ona yakın gaz devleri gibi daha buzlu bölgelerde biçimlenmiş olabilir.
Yazar: Jennifer Chu/Massachusetts Teknoloji Enstitüsü. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
