Amerika’da geçtiğimiz günlerde gerçekleşen başkanlık seçiminin yanı sıra Amerikalıların hayatlarını sonlandırması ile ilgili oldukça ilginç bir seçim daha yapıldı. Nebraska’da, Oklahoma’da ve Kaliforniya’da idam için oylamaya gidildi.
Bu sırada Colorado’da ise ölüm döşeğinde olan hastaların kendi hayatlarını sonlandırması ile ilgili bir yasa onaylandı. Colorado böyle bir seçeneği sunan altıncı eyalet oldu.
Hekim destekli intihar, iyileşmesi mümkün görünmeyen hastalara doktor değerlendirmesi ve onayı ile barbitürat(sakinleştirici) alma izni veriyor. Bu ilaçlar merkezi sinir sistemini baskılıyor, normalde antikonvülzan(epilepsi gibi hastalıklarda nöbet engellemek için) ve anestezik amaçlı kullanılıyor. Yüksek dozlarda ise ölüme neden oluyor.
Colorado’da halk oylaması sonucunda, yasa oy verenlerin üçte ikisinin onayını aldı.
Yasaya göre ötanazi isteyen hastanın; aklen yetkin olduğu ve ömrünün 6 ay civarında kaldığı konusunda iki doktor anlaşmak zorunda. Ayrıca hasta 18 yaşından büyük olmalı ve hayatına son verme kararını rızası ve isteği ile almalı. Bu koşulları sağlayan ve hayatına son vermek isteyen hasta ise bahsedilen ilacı bizzat kendisi kullanmalı. İlacın alınmasına yardım etmek cinayet sayılabileceği için bu durum açık bir şekilde yasaklandı. Dolayısıyla Alzheimer ve aşırı bunama gibi hastalıklara sahip olanlar, yasa uyarınca hekim destekli intihardan faydalanamayacak.
Destekleyenler, yasanın insanlara hayatlarını acısız bitirme imkanı sunduğunu düşünürken karşı çıkanlar ise hekim destekli intiharın kadınları ve engellileri hedef alacağından endişe duyuyor. Kilise de hayatı sonlandırma konusuna, dinsel ve ahlaksal nedenlerle karşı çıkıyor. Katolik kuruluşlar da karşı çıkanlara destek veriyor.
Pratik açıdan bakıldığında ise hekim destekli intihar, isteyen hastalar için ilginç bir durum ortaya çıkabilir. Katolik hastaneler kilise öğretisi ile çelişen medikal prosedürleri uygulamamayı tercih edebilir.
Hekim destekli intihar ile ilgili yasa, Oregon’da 22 yıl önce kabul edilmiş olan“İtibarlı Ölüm” yasası model alınarak hazırlanmış. Seçim süresince 29 yaşındaki Brittany Maynard’ın destekli ölümü Colorado’da oldukça tartışıldı. Denver Post’a göre Maynard’ın kocası Dan Diaz diğer eyaletlerde de konu ile ilgili mevcut yasaların değişmesi için çaba gösteriyor.
Kaliforniya, Vermont ve Washington da ölüm için medikal yardıma izin veren benzer yasalar mevcut. Montana’da ise başvuruda bulunanların mahkeme onayına ihtiyacı var. Kanada, Belçika, Hollanda, Lüksemburg ve İsviçre de hekim destekli ölüme izin veren ülkelerden. Belçika’da ise ekimde ilk defa bir çocuğa ötanazi uygulandı. Oldukça hasta olduğu ve hekim destekli intihar için başvuruda bulunduğu bilgisi dışında bir bilgi paylaşılmadı.
Eğer daha fazla eyalet bu sistemi benimserse Amerika’da sağlık sistemi nasıl değişir? Oregon Statistics geçtiğimiz yılların verisini kullanarak genel bir fikir veriyor. Verilere göre şartları sağlasalar bile o durumdaki hastaların az bir kısmı hekim destekli intiharı istiyor. 2015’te bir önceki seneye göre bir artış olmakla beraber 218 kişi ölümcül ilaç tedavisi görmüş. Ama bu yılın 27 Ocak itibari ile bu gruptan yalnızca 132 kişi ilaçları intihar teşebbüsü için kullanmış.
Bu sırada doğrudan ilgisi olmayan ama ironik bir şekilde konuya ucundan değinen bir haber de şöyle:
‘Kaliforniya’da seçmen idam cezasını kaldırma kararını reddetti, aksine süreci hızlandıracak bir uygulamayı kabul ettiler. Nebraska’da ise Cumhuriyetçi Pete Ricketts’in vetosu ile feshedilen idam kararı seçmenlerden yeterince oy toplayarak onaylandı.’
Colorado’da ölmeyi tercih edenler için uygulamanın tüm hatları ile uygulamaya sokulması birkaç yıl daha alacak. Demokratlar yakın zamanda yasayı geçirmek için uğraşmalarına karşın Cumhuriyetçiler tarafından yasa geri çevrilmişti. Yasa 1 Ocak itibari ile yürürlüğe girecek.
Çeviren : Ecrin YAĞIZ
