Davis California Üniversitesi’nce yürütülen ve türünde ilk olan bir çalışma, insanların hedeflerini çoğu zaman kişilik özellikleriyle bağlantılı biçimde belirlediklerini öne sürüyor. Ayrıca bireyin hedefleri, kişiliğinin zamanla nasıl değiştiğiyle de ilgili.
Araştırmaya katılan 500’den fazla öğrenci; yaratıcı olmak, başarılı bir kariyer yapmak, bir aile sahibi olmak, zengin olmak veya dini ya da siyasi alanda etkin olmak gibi hedefleriyle ilgili olarak üniversiteye başladıkları zaman, üniversite sırasında her yıl ve ardından 20 yıl sonra incelenmiş. Berkeley CÜ’deki bu öğrencilerin hedefleri (yirmi yıl sonra yaklaşık yarısı cevap vermiş), zamanla nispeten sabit kalmış fakat bazı önemli değişiklikler de olmuş.
Çalışmanın baş yazarı ve Davis CÜ’de önceden psikoloji doktora öğrencisi olan Olivia E. Atherton “Bu çalışma, bireylerin kişiliklerinin ve hayattaki önemli hedeflerinin yirmi yıllık süre zarfında birbiriyle nasıl bağlantı gösterdiğini incelemek açısından eşsiz bir fırsattı” diyor. “Pek çok durumda; birinin kişiliğinin, hayatta değer verdiği hedef tiplerini şekillendirdiğini ve bu hedeflerin peşinden gitmenin sonucunda ise kişiliğin değiştiğini bulduk.”
Araştırmacıların söylediğine göre Albert Einstein gibi çok başarılı olan bazı insanlar, hedeflerin önemini belirtiyor. Örneğin Einstein, bir seferinde şöyle demiş: “Eğer mutlu bir yaşam sürmek istiyorsanız, bunu bir amaca bağlayın; insanlara veya nesnelere değil.” Araştırmacıların söylediğine göre kendisinin sergilediği kişilik özellikleri, muhtemelen gerçekleştirmeyi amaçladığı hedef tiplerinin ardındaki itici güç olmuştu.
“Einstein’in yaratıcı, meraklı ve aydın olmaya yönelik eğilimi; keman çalmaya olan tutkusu gibi daha estetik hedeflerin yanısıra bilimsel hedeflerine giderken ona güç sağlamış olmalıydı” diye yazıyor araştırmacılar.
Araştırmada incelenen ve psikolojide “Beş Büyükler” şeklinde adlandırılan kişilik özellikleri; nevrotiklik, dışa dönüklük, deneyimlere açık olmak, uyumluluk ve sorumluluk olarak biliniyor. Bu beş özellik, insanların birbirlerine göre olan farklılıklarının büyük kısmını kapsıyor ve hayattaki çok miktarda önemli sonuçla bağlantı gösteriyor.
Araştırmacılar bu özelliklerin yanısıra estetik hedefleri (yaratıcı veya sanatçı ruhlu olmak istemek), ekonomik hedefleri (başarılı bir meslek hayatı olmasını ve zengin olmayı istemek), aile/ilişki hedefleri (evlenmek ve çocuk sahibi olmak istemek), keyif hedeflerini (eğlenmek ve haz yaşamak istemek), siyasi hedefleri (kamu işlerinde nüfuz sahibi olmayı istemek), dini hedefleri (dini kuruluşlara katılmayı istemek) ve sosyal hedefleri (ihtiyaç sahiplerine yardım etmek istemek) de incelemişler.
“.. Bireylerin kişilik özellikleri, 18’den 40 yaşına kadar uyumluluk ve sorumluluk yönünden gelişme, nevrotiklik yönünden azalma göstermiş; deneyimlere açıklık ve dışa dönüklük bakımından ise küçük değişimler yaşanmıştı” diyor araştırmacılar.
Araştırmacılar ayrıca, insanların zamanla hedeflere eskisi kadar önem vermediğini bulmuşlar. Bu durum, bireylerin değer verdiği hedeflerin zamanla önemini yitirdiğini akla getiriyor. Belki de bu hedeflerle ilişkili dönüm noktalarına ulaşıyorlar ve sonuç olarak hedefler eski önemini yitiriyor.
“Orta yaşlı yetişkinler kendi kişisel güç ve sınırlarını belirleyerek, hayattaki büyük hedeflere eskisi kadar önem vermeyebilirler çünkü bazı hedefler artık kendileriyle alakalı gibi görünmeyebilir.”
Yazarlar kişilik özelliklerinin, hayattaki önemli amaçların zamanla gelişimiyle de ilgili olduğunu bulmuşlar. Örneğin daha uyumlu, nazik ve merhametli hale gelen bireyler, zamanla sosyal hedeflere ve aile/ilişki hedeflerine daha fazla önem vermeye de eğilim gösteriyor. Ayrıca daha sorumlu, düzenli ve kendini kontrol eder hale gelen bireyler, ekonomik hedeflere ve aile hedeflerine daha fazla önem verme eğilimi gösteriyor.
Yazar: Karen Nikos-Rose/Davis California Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
