Bir döngüde sıkışıp kalmışız.
Eğer hiç yerimizde sayıyormuş gibi hissettiyseniz, haklısınız. Ancak içine sıkışıp kaldığımız evrensel bekleme deseni, muhtemelen düşündüğünüzden biraz daha büyük. (Bekleme deseni, havaalanına iniş izni bekleyen uçakların izledikleri dairesel yola deniyor.)
Bilim insanları, uzun zamandır süregelen bir hipotezi doğruladı. Bu hipoteze göre Jüpiter ve Venüs’ün kütleçekim kuvvetleri, Dünya’nın yörüngesini her 405.000 yılda bir düzenli olarak saptırıyor.
Rutgers Üniversitesinde jeomanyetik araştırmacısı olan Dennis V. Kent şöyle söylüyor: “Bu şaşırtıcı bir sonuç çünkü yaklaşık 50 milyon yıl önceki gezegen haraketleri üzerinden tahmin edilen bu uzun döngü, en az 215 milyon yıldır devam ediyor”
“Bilim insanları şimdi iklim, çevre, dinozorlar, memeliler ve dünya çapındaki fosiller konusundaki değişimleri, bu 405.000 yıllık döngüye çok kesin bir şekilde bağlayabiliyorlar.”
Araştırmacılar on yıllardır bu olgu üzerinde çalışmışlardı. Milankoviç döngüsü adı verilen şeyin bir örneği olan bu olay, Güneş etrafında neredeyse dairesel biçimde olan yörüngemizi, yeniden dairesel yörüngeye dönmeden önce yaklaşık yüzde 5 elips olan bir yörüngeye geçiriyor.
Ancak daha önce, bu durumun Dünya ve Güneş Sisteminin tarihinde ne kadar geriye uzandığına dair mevcut olan kanıtlar tartışmalı durumdaydı.
Fakat ABD’deki Arizona eyaletinde yer alan Taş Orman Ulusal Parkının derinliklerinden çıkarılan antik kayalar sayesinde, şimdi daha net bir resim elde ediyoruz.
Kent ve takımı, 2013 yılında parktaki bir tanık tepeye delik açarak, uzunluğu 457 metreyi aşan kayaç karot numuneleri toplamaya başladılar ve bunları radyoizotop yönünden tahlil ederek kaç yaşında olduklarına ve Dünya’nın manyetik alan kutupsallığındaki zıtlık izlerine baktılar.
Bu numuneleri, Newark havzasından (New Jersey eyaletinin büyük bölümünü kapsayan, tarih öncesi bir göl) alınan tortu örnekleriyle karşılaştırdıkları zaman, Dünya’nın Güneş etrafındaki yıllık dönüşüyle bağlantılı olan en düzenli gökbilimsel kalıbın 405.000 yıllık bu döngü olduğunu ve bunun da 215 milyon yıl önceki Triyasik döneme kadar gittiğini keşfettiler.
Kendisi de Columbia Üniversitesinden olan Kent, şöyle söylüyor: “Ortada daha başka, daha kısa yörünge döngüleri var ancak geçmişe baktığınız zaman, herhangi bir zamanda hangisini ele aldığınızı bilmek çok zor oluyor çünkü zamanla değişiyorlar”
“Bu şeyin güzelliği, onun bağımsız olmasında yatıyor. Değişmiyor. Diğerlerinin hepsi onun üstünden geçiyor.”
Bir tempoölçere benzeyen ve sabit olan bu 405.000 yıllık döngünün, dinozorların hüküm sürdüğü zamanlardan bile öncesine gittiğini doğrulayan yeni bulgular, sayısız araştırma alanı için muhtemel sonuçlar barındırıyor. Bu sayede fosilleri yorumlama ve yaşam biçimlerinin evrimini takip etme şeklimiz değişebilir, gezegen hareketleri hakkında daha fazla şey anlayabiliriz.
Fakat belki de bu bulgular, Jüpiter ve Venüs’ün (birbirlerinden inanılmaz miktarda uzak olsalar da) Dünya’nın iklimini nasıl etkilediğini ve iklimin, büyük zaman dilimleri boyunca nasıl kaçınılmaz bir şekilde ısınma ve soğuma değişimlerinden geçtiğini belirlememize yardımcı olur.
Yazarlar, kimsenin bu çalışmayı işaret edip, şu an gezegenimizin iklimindeki kötü gidişata insanların sebep olmadığını söylememesi gerektiğini, çünkü biz insanların ömrünün kısa olduğunu ve binlerce yıl süren bu Milankoviç döngüsünün etkilerini farkedemeyeceğimizi belirtiyorlar.
“Bizim için önem arz eden zaman ölçekleri üzerinde, iklimi etkileyebilecek pek çok diğer şey bulunuyor ve bu, söz konusu listede epey alt sıralarda duruyor” diyor Kent.
“Diğer taraftan, şu an havaya döktüğümüz bütün o karbondioksit, belli ki en önemli şey. Bunun etkisini hemen şu an ölçebiliyoruz. Gezegen döngüsü biraz daha hafif kalıyor.”
Bulgular PNAS bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
