Florida’nın Meksika Sahili’nde yer alan bir ev, uygulanan mühendislik sayesinde Michael Kasırgası’nı atlattı.
Michael Kasırgası, 10 Ekim günü Florida Eyaleti’nin yukarı kısımlarında 4. sınıf rüzgarlar döndürdü. Saatte 255 km hıza ulaşan aralıksız rüzgarlara sahip fırtına, şimdiye kadar Florida Girintisi’ni vuran en güçlü fırtına oldu; ayrıca, Birleşik Devletler’in alt kısmında şimdiye değin karaya vuran en kötü fırtına oldu. Tyndall Hava Kuvvetleri üssünde yer alan neredeyse bütün yapılar, yapısal bakımdan zarar gördü. Kıyının 87 kilometre altında bulunan Apalochicola sahil kasabası, 2.4 metrelik bir fırtına dalgasına şahit oldu. Ayrıca iki bölgenin ortasında yer alan Meksika Sahili’nde evlerin, belediye binalarının ve iş yerlerinin dörtte üçü zarar gördü.
Ancak ön merdivenleri, yağışlı ve rüzgarlı Meksika Körfezi’nden sadece 140 metre uzaklıkta duran bir bina, fırtınaya dayandı. Projenin baş mühendisi ve Güneydoğu Danışman Mühendisleri kurumunun başkan yarımcısı Lance Watson, ev sahiplerinin “Kum Saray” ismini koyduğu bodur sahil evinin şans veya sihir sayesinde değil, tasarımının iyi yapılması sayesinde kurtulduğunu söylüyor. İşte ekibin, (para ve uzmanlık ile birlikte) Michael Kasırgası’nı yenip, dayanıklı mimari konusunda bu evi nasıl bir örnek haline getirdiği…
SERBEST PLAN
Meksika Sahili’nin doğal manzarası, Michael Kasırgası’nın geride bıraktığı enkaz sebebiyle aylar boyunca eski haline dönmeyecek fakat, bu çerçöpün bir kısmı kasıtlıydı. Mühendisler, üç katlı evin zemin katını çevreleyen duvarları, kırılması için tasarlamışlar. Ahşaptan yapılan bu yassı kütükler, diğer duvarlar gibi görünüyor fakat hiç yük taşımıyorlar. (Sütunlar bu yüzden konuluyor.) Metrekare başına yaklaşık 100 kilogram basınç uygulayan dalgalar depo alanını döverken, bölmeler akıntı ile sürükleniyor.
Watson’a göre, eğer duvarlarda üst katlardaki gibi güçlü bir beton yapısı olsaydı, bu malzemenin yapısal direnci, fırtına dalgasının basıncını kazara artırmış olacak ve sütunlar ile üst kısımdaki katların bütünlüğünü tehlikeye atacaktı.
DERİN KAZI
Kum Saray, çok güzel bir okyanus manzarasına sahip, fakat sahile olan yakınlığı, onu FEMA (ABD Federal Acil Durum Yönetim Kurumu) tarafından belirlenen yüksek hızlı sel bölgesinin içerisine koyuyor; yani, bir kasırganın oluşturduğu en kötü dalgaların hedefi haline geliyor. Bina yönetmeliği, bu durumu telâfi etmek amacıyla evin, tahmini deniz kabartısı ölçüsünün üzerinde durmasını emrediyor: Bu vakada, insanların oturduğu üst katların, deniz seviyesinden 7.5 metre yukarısından başlaması gerekiyor
Mühendislerin böylesine cılız bir yapıyı desteklemeleri için oyuk açmaları gerekmiş. Betondan temel kazıkları, kumun 8.5 metre altına dalıyor. Derinlik, rüzgarın sebep olduğu aşındırma için bir takım oynama alanlarıyla beraber, evin toplam yüksekliğine tekabül ediyor. Bir kasırga, 1.8 metrelik veya daha fazla miktarda toprak örtüsünü hızlı bir şekilde kaldırabilir.
ÇİMENTO SANDVİCİ
Yalıtılmış beton kalıpları (ICF’ler), üst katlara şekil veriyor. Müteahhitler, 15 santimetre kalınlığındaki duvarların her birini yapmak için, önceden üretilmiş çerçevelere beton döküyor ve onu, yatay ve dikey inşaat demirleriyle bağlıyorlar. Her iki yüzeyde de bulunan 6.5 santimlik sünger yalıtım sağlıyor ve blok boyunca çakışmayacak şekilde düzenlenen polietilen şeritleri, dikme görevi görüyor. Bu düzen, müteahhitlerin, alçı levhaları veya cephe giydirmelerini üstünkörü şekilde dış tarafa yerleştirmek yerine, evin içine tutturmalarına olanak sağlıyor. İlave her bileşen, uzun ömürlü plastiğe doğrudan vidalanıyor.
TEK BAŞINA
Kurşun geçirmez olanlar da dahil olmak üzere hiçbir ev, bir ada değildir. Kum Saray bu fırtınaya dayandı, fakat yerel tesisatlar dayanamadı. Ev sahiplerinin yeniden elektriğe ulaşmaları, neredeyse iki hafta sürmüş; fakat elektriği sadece yedek jeneratörlerden alıyorlar. Su boruları, ana lağım borusu ve belediyenin elektrik hatları hâlâ kesik durumda. Ev sahipi Russell King, “Bunu atlattık” diyor. “Bir sonrakini atlatıp atlatamayacağımızı bilmiyoruz.”
KIRILMAYAN CAM
Çatlamış bir cam; el değmemiş bir ev ile boş bir beton levha arasındaki farkı oluşturabilir. Rüzgar, bir konutun bağlantı yerlerinden geçmeyi başarırsa, yeterince güçlü bir basınç değişimine sebep olarak çatıyı uçurabilir.
Evdeki her pencere, üç parçadan oluşuyor: dış cam, küçük bir aralık levhası ve katmanlı bir iç camdan. Pencere camlarını tasarlayan Custom Pencere Sistemleri‘nin müdürü Rodney Miller, “Bu bir cam sandvici gibi” diyor. Dış katman zarar görebilir (Kum Saray’ın üst kattaki banyosunda yer alan pencerede olduğu gibi), fakat katmanlı iç cam daha güçlü. Cam, polivinil bütiral olarak adlandırılan yapay bir reçine etrafında kaynaştırılan iki levhadan oluşuyor. Rüzgar testleri sırasında, saniyede 15 metre hızla giden 2’ye 4 boyutundaki kerestenin iki defa çarpmasına dayanmış. En kötü durum senaryosunda, bir arabanın ön camı gibi çatlayarak, bir örümcek ağı izlenimi meydana getiriyor.
SARKINTILAR
Mühendis Watson, “En yüksek rüzgar basıncını, evinizin kenarları görür” diye açıklıyor. Ani rüzgarlar bir manivela gibi davranarak, çıkıntıları yukarı iter. Bu yüzden ev sahipleri, ilk önce yuvarlak bir ev inşa etmeyi düşünmüşler. Fakat sonunda, dörtgen şeklinde geleneksel bir binanın üzerindeki basıncı azaltacak başka bir yöntemi tercih etmişler: Verandaları inceltmişler ve güneşlikleri en aza indirmişler.
TEPE KISMI
Bir kasırganın gözünden bakacak olursanız, çatı padavraları şarapnele dönüşür. Kum Saray’ın birbirine geçen 26 ayar çelik çatısı, dağılmıyor ve sıkı şekilde duruyor. Yapılan çalışmalarda da, burada görüldüğü gibi dört tane eğik tarafı olan “sarkık çatı” düzeninin, geleneksel üçgen çatılara göre, kasırga şiddetindeki rüzgarlardan gelen basınca karşı daha iyi dayandığı gösterilmiş. Üçgen şeklindeki çatılarda, sadece iki tane eğik taraf bulunuyor.
GÜÇLÜ BAĞLAR
Kaliforniya merkezli Simpson Güçlü-Kiriş’ten alınan takviye bağlantı levhaları, evi tepeden tırnağa bir arada tutuyor. Çelik levhanın alt tarafındaki pençeler, ahşap tahtaların her birini birçok noktadan levhaya bağlıyor. Kirişler, evin kendisinden üç kat daha büyük olan bir yüke dayanabilir. Bu dayanma payı, mühendislerin, evin sert havalarda bile dayanmasından emin olmasını sağlıyor. “Birçok tasarım kuramsaldır” diyor Watson. “Fakat Simpson’lar böyle değil.”
BİR KÖY
Yapı yönetmelikleri ve insanların marifeti, Doğa Ana’ya göğüs gerebilir; fakat bunun bir bedeli var. Ev sahipleri, her türlü hava şartına dayanıklı olmanın, inşa maliyetine yüzde 20 masraf eklediğini tahmin ediyorlar. Bu yüzden pek çok Florida’lı, dirence fazla fiyat biçiyor; özellikle de eyalet ve devlet desteği seyrek olduğundan beri.
Gerçek direnç, toplum seviyesinde meydana geliyor. Mühendisler henüz bu varsayımı resmî şekilde doğrulamış değil fakat bazı basın organları ve bölgeden geçen insanlar, Kum Saray’ın hâlâ ayakta durmasının tek sebebinin, komşularının bir kalkan gibi davranması olduğunu söylüyorlar. Saray’ın örtüldüğü kısımlar zarar görmemişken, kendi gölgesinin ötesine uzanan balkon korkuluğu kopup gitmiş. Bununla beraber, Güneydoğu Danışman Mühendisleri örgütünün tasarladığı ve fırtınaların kuşattığı bir diğer ev, yakındaki bir konutun kendi temelinden ayrılıp, görünüşte dayanıklı olan ön cepheye çarpmasıyla yapısal hasar görmüş.
