Tek yumurta ikizleri bilimsel bir gizem. Döllenen insan yumurtasının, bazen niçin genetik bakımdan özdeş iki embriyoya bölündüğünü kimse bilmiyor. Fakat yapılan yeni araştırma, epigenetiğin bu durumla ilişkili olabileceğini akla getiriyor.
Epigenetik, kişinin davranışlarına ve içinde yaşadığı çevreye göre genlerin nasıl açılıp kapandığını inceleyen bir alan. Genetikçiler, çift yumurta ikizlerinin aileden geldiğini biliyor. Dolayısıyla DNA’da bulunan bir şeyler, bazı insanların daha fazla çift yumurta ikizi dünyaya getirmesine sebep oluyor. Fakat tek yumurta ikizleri daha rastgele şekilde ortaya çıktığından, muhtemelen genetik bir unsur taşımıyor.
Epigenetiğin çift yumurta ikizlerinin gelişiminde rol oynayıp oynamadığını araştırmak isteyen uluslararası bir araştırma takımı, dünya çapında tek yumurta ikizlerinin, çift yumurta ikizlerinin ve ikiz olmayan aile üyelerinin yer aldığı 6.000’den fazla genomu analiz etmiş. Epigenetik farklılık kalıplarını belirlemek üzere DNA genelindeki 450.000 bölgeyi inceleyen bilim insanları, tek yumurta ikizlerinin 834 noktada aynı imzayı taşıyan DNA etiketleri barındırdığını keşfetmişler. Bu kalıp o kadar tutarlıymış ki; bilim insanlarının söz konusu etiketleri araması için tasarladığı bir algoritma, birinin tek yumurta ikizi bulunup bulunmadığını yüzde 80’e varan isabet oranıyla belirleyebiliyormuş. Bulgular Nature Communications bülteninde yayımlandı.
Baylor Tıp Fakültesinde çalışan epigenetikçi Robert Waterland, DNA’daki bu kimyasal epigenetik işaretleri “moleküler yara izleri” şeklinde düşünebileceğimizi söylüyor. Çalışmada yer almayan Waterland, bu epigenetik işaretlerin ikiz ayrılma sürecinin yan ürünleri olabileceğini düşünüyor.
Bununla beraber daha fazla çalışmanın yürütülmesi gerekiyor. DNA etiketleri tek yumurta ikizlenmesinin sonucu olabilse de, başka bir kurama göre tek yumurta ikizlerinin oluşumunda da bazı roller oynuyor.
Çalışmanın kıdemli yazarı ve Amsterdam – Vrije Üniversitesinde biyolojik psikolog olan Dorret Boomsma, tek yumurta ikizlerinin neden ve nasıl var olduğunun “gelişim biyolojisinde büyük bir gizem teşkil ettiğini” söylüyor.
İnsanlardaki bütün hamileliklerin yaklaşık yüzde 12’si çoklu hamilelik şeklinde başlarken, yüzde 2’den ufak bir kısmı ikizlerin doğmasıyla sonuçlanıyor. 1990 yılında International Journal of Fertility and Sterility bülteninde yayımlanan bir rapora göre geri kalan bu yüzde 98’lik kısım, ikizlerden birinin düştüğü veya ayrıştığı “kaybolan ikiz” durumuyla sonuçlanıyor. Bu ikiz bazen kaybolmadan önce ultrasonda görünüyor fakat diğer zamanlar, ebeveynlerin neden birden fazla embriyo taşıdıklarına dair hiçbir fikri olmuyor.
Fullerton – California Eyalet Üniversitesinde gelişimsel psikolog olan ve çalışmada yer almayan Nancy Segal, insanların epigenomlarının analiz edilmesi ve DNA etiketlerine bakılmasıyla birinin kaybolan ikizi olup olmadığının görülebileceğini ve bu durumun “pek çok araştırmanın yolunu açabileceğini” söylüyor.
Tek yumurta ikizlerinin ayrık omurga, Beckwith-Wiedemann sendromu ve hatta solaklık gibi durumlar yaşaması daha muhtemel. Segal ikiz olmayan kişilerin bu tür durumlar yaşamasının, aslında bilinmeyen bir tek yumurta ikizleri olmasından kaynaklanabileceğini söylüyor.
Deakin Üniversitesinde çalışan ikiz araştırmacısı Jeffrey Craig, epigenetik değişimlerin bir yumurtanın ikiye bölünmesinin sebebi mi yoksa sonucu mu olduğunu düzgün şekilde belirlemek için; embriyolar ve kök hücreler ile laboratuvarda deney yapılması ve gelişimin farklı koşullar altında nasıl değiştiğinin gözlemlenmesi gerekeceğini söylüyor. Ancak şimdilik, tek yumurta ikizliğinin gerçekten onaylanmış bir sebebi bulunmuyor.
Yazar: Hannah Seo/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
