Mantar sporları her yerde. Hatta şimdi bu yazıyı okurken bile başınızın etrafında bir yerlerde uçuşmaktalar. Milyonlarca ton spor her yıl atmosfere salınmakta. Küf sporları gibi bazılarını saymazsak, sporların genelde zararsız olduklarını söyleyebiliriz.
Mantarlar besin döngüsünde kritik rol oynarlar. Ancak bunu yaparken de atmosfere çok miktarda spor salınımı yaparlar. Ancak bu sporların yapılan son araştırmalara göre çevreye başka bir yararı olduğu da ortaya çıktı. Bu sporlar yağmur damlalarının oluşmasında çekirdek görevi görüyorlar. Bu yüzden de tropikal bölgeler gibi mantarların çok olduğu bölgelerde, yağmur miktarı da fazla oluyor.
Sporlar mantarların üremesini sağlayan şeylerdir. Tohumlar gibi tek hücreli olan bu parçacıklar doğada yayılarak yeni mantarlar meydana getirirler.
Miami, Oxford, Ohio ve Mount St. Joseph üniversitelerindeki mantar uzmanı araştırmacılar sporların yağmur damlacıklarına nasıl tutunabildiklerini araştırırken sporların yerel havaya etkisi olduğunu açığa çıkardılar.
Basidiomisetler (büyük bir mantar grubu) arasında “Buller’s drop” metodu olarak adlandırılan spor yayma tekniği yaygın bir teknik. Mantar biliminin Einstein’ı olarak kabul edilen A.H.R. Buller’ın ismi anısına adlandırılan bu teknik mantar sporlarını yaymada yağmur damlacıklarının birer mancınık olarak kullanıldıkları bir yöntem.
Sistemin nasıl çalıştığını biraz daha açmak gerekirse; mantarın alt kısmında ve gözeneklerinde yer alan milyarlarca spor, yağmur damlalarının mantarın alt kısmında birikmesiyle birlike bu damlaların içine yavaşça girerler. Bu damlalar belli bir zaman sonra o kadar büyür ki, ağırlığa daha fazla dayanamayıp patlarlar ve içindeki sporları saniyede bir metre yol alacak hızda fırlatırlar.
Ohio çevresindeki çeşitli mantarlardan spor örnekleri toplayan araştırmacılar, topladıkları sporları bağıl nemi kontrol edebildikleri bir odaya koyarlar. Odadaki nem seviyesini artırdıkça sporların da bir o kadar daha fazla damlacık topladıklarını görürler. Ayrıca sporların üzerinde bulunan şekerin, suyu kendilerine çektiğini ve dış etkenlerden izole ettiğini gözlemlerler. Bağıl nem %100 seviyesi ve üstüne çıktığında ise “bütün sporların etrafında sudan oluşan bir kabuk” şekillendiğini görürler. Nem seviyesi arttıkça da sporların daha fazla su topladıkları gözlemlenir.
Tek başlı bir mantar her saniye 30.000’e kadar sporu atmosfere gönderebilir. Bu da bir günde milyarlarca spor salınımı anlamına gelir. Uygun hava koşullarında atmosferde 80 km kadar yükseğe çıkabilen bu sporlar bulutların içinde yağmur damlacıklarının tutulmasını sağlayarak yağmur yağmasına yardımcı olurlar. Ohio’daki mantar araştırmacılarına göre “orman ekosisteminin gelişebilmesi için gereken yoğun yağışın oluşmasında mantarların büyük kantkısı vardır”. Ancak araştırmacılar, yağmurlu havaları seven mantarların, yine kendi işlerine yarayan hava durumunu yaratmasını kasıtlı bir adaptasyon olarak görmüyor, bunun rastlantısal olduğunu düşünüyorlar.
Ancak bu olumlu döngüyü yaratan şey aynı zamanda olumsuz bir özellik de taşıyor. Yağmurları seven mantarlar, yağmurların da yağmasında etkili olan şeylerse; küresel ısınmadan dolayı yağmurun azalması, mantarların da azalması ve buna bağlı olarak yağmurların daha da azalması şeklinde kuraklığı artırıcı bir etki yaratabilir.
