Dünyada neredeyse diğer her şeyde olduğu gibi, uzay keşfinde de bu yılın başlarında koronavirüs boyutundaki bir durdurma düğmesine basıldı. Fakat yine de, zor ve stresli geçen 2020 yılında uzaya çıkmayı başardık. 2021 ise uzay için hem yerde, hem de boşlukta epey yoğun bir yıl olacağa benziyor. İşte, Güneş etrafında gerçekleştirdiğimiz bu yeni dönüşte bizleri heyecanlandıran ve öğreneceğimiz yeni şeyleri sabırsızlıkla beklediğimiz uzay görevleri…
Üçlü Mars görevleri
Şubat ayı, Mars hayranları için heyecanlı geçecek. Kızıl Gezegen bir değil, iki değil, tam üç görevin gelişini karşılayacak.
Gezegene ulaşacak ilk görev, Birleşik Arap Emirlikleri’nin Hope (T. Umut) adını taşıyan uzay aracı olacak. 9 Şubat’ta varış yapması planlanan görev, Mars’ın iklimi ve hava durumu hakkında Dünya’ya değerli veriler gönderecek. Her şey yolunda giderse, Araplar Mars’a (veya herhangi bir gezegene) ilk kez görev göndermiş olacaklar.
NASA’nın Perseverance (T. Azim) görevi, Mars’ın eski bir göl bölgesi olan Jezero Krateri’ne 18 Şubat’ta konacak. Uzay aracı burada, Mars’ta geçmişte yaşam olup olmadığını ve varsa, bunların günümüze dek ulaşan işaretlerini en kapsamlı şekilde arayacak. 2011 yılından bu yana Mars’ta dolaşan Curiosity ile aynı temele inşa edilen bu araba boyutundaki Perseverance uzay aracı, geçmişteki muhtemel mikrobiyal yaşam işaretlerini aramak üzere tasarlanan farklı cihazlar taşıyor. Araç ayrıca, Ingenuity isimli ufak bir helikopter taşıyor. Bu helikopter, başka bir gezegenin yüzeyinde yapılacak ilk kuvvetli uçuşu gerçekleştirecek. Daha da önemlisi Perseverance, en ilginç Mars örneklerini saklayacak ve bunlar daha sonra toplanıp, 2031 kadar erken bir zamanda Dünya’ya getirilecek.
Uzay programı her zaman ketum olan Çin, ihtiraslı Tianwen-1 görevinin Mars’a tam olarak ne zaman ulaşacağını söylemedi. Şubat ayının ortasında ulaşması ve burada yörüngede kalarak, Mayıs ayında bir gezinti aracı taşıyan iniş aracını yüzeye göndermesi bekleniyor. Eğer başarılı olursa Çin, Mars’a bir şey indiren üçüncü ülke olacak.
Yeni nesil uzay gözlemi
Başı teknik sorunlardan ve maliyet artışından kurtulamayan, çok geciken ve çok beklenen James Webb Space Teleskobu da bu yıl fırlatılacak. Hubble Uzay Teleskobu’nun varisi, 31 Ekim’de Dünya’dan 1,5 milyon km uzağa konumlandırılacak ve buradan bize, evrenin eşi benzeri görülmemiş görüntülerini kızılötesi dalga boyunda sunacak. Hubble’ın ışık yakalama gücünden 100 kat daha kuvvetli olan teleskop, şimdiye kadar uzaya yerleştirilen en büyük teleskop olacak.
NASA’nın Webb programında çalışan bilim insanı Eric Smith, bir açıklamasında şöyle söylüyor: “Kızılötesi evreni gözlemleyecek ve kozmik tarihin her aşamasını araştıracak olan Webb, Hubble ve Spitzer uzay teleskoplarının inanılmaz mirası temelinde tasarlandı. Gözlemevi, büyük patlamadan sonra evrenin ilk zamanlarında oluşmuş ilk nesil galaksilerden gelen ışıkları tespit edecek ve yakındaki ötegezegenlerin atmosferleri üzerinde muhtemel yaşanabilirlik işaretleri bulmak için çalışacak.”
Karbon bakımından zengin asteroitler ve gökyüzüne fırlatılan ‘Lucy’
NASA, Ekim ayında Lucy uzay aracını fırlatmayı planlıyor. Lucy, 12 yıllık görevi boyunca Jovian Truvaları’nı ziyaret edecek. Jüpiter ile aynı yörüngeyi paylaşan fakat gezegenin milyonlarca kilometre ilerisinde veya gerisinde gezen bu asteroitler, dev gezegenin kütleçekimiyle orada hapsolmuş durumdalar. Truva asteroitlerinin, Güneş Sistemi’nin ilk zamanlarını anlamada ipuçları barındırabileceği düşünülüyor; hatta belki de, Dünya’daki organik maddelerin kökenlerine dair ipuçlarını…
Ay’a dönüş
Bu yıl, hedefi Ay olan birkaç görev var.
NASA’nın Artemis görevlerinin ilkinin (Artemis 1 olarak bilinen, mürettebatsız bir test görevi), 2021’in Kasım ayında fırlatılması bekleniyor. Görev, Dünya’daki mühendislere, uzay aracının derin uzayda nasıl performans gösterdiğini değerlendirme şansı sunacak ve astronotları 2024 itibarıyla Ay’a geri götürme planında başlangıç vazifesi görecek.
Hindistan, Mars ayında üçüncü Ay görevi Çandrayan-3’ü fırlatmayı planlıyor. Bu görev, Çandrayan-2 görevindeki Vikram iniş aracının 2019 yılında kaza yapmasının ardından Ay’a yapılacak ikinci iniş denemesi olacak. Her şey güzel giderse, Çandrayan-3 keşif aracı Ay’ın güney kutbundaki Aitken havzasına konacak. 2.400 kilometre genişliğindeki bu iz, bir asteroidin yaklaşık 3,9 milyar yıl önce Ay’a çarpmasıyla oluşmuş.
Ve onlarca yıl süren aralıktan sonra Rusya, Ay’a yeniden gitmeyi planlıyor ve Luna 25 adıyla bilinen Ay programını yeniden faaliyete geçiriyor. 1990’ların sonlarından beri geliştirilen ve çok geciken bu görev, deneme amacıyla 2021’in Ekim ayında fırlatılması bekleniyor.
Ticari uzayın simge ismi
Crew Dragon uzay aracı, geçtiğimiz yıl NASA astronotlarını insanlığın ikinci evine (Uluslararası Uzay İstasyonu’na) taşıdığında, SpaceX tarih yazmıştı. SpaceX’in, iki tanesi muhtemelen bu yılın sonlarında gerçekleşecek olan bu tür yolculukları sıradan hale getirmesi bekleniyor. Ayrıca 2021 yılında, SpaceX’in günün birinde insanları Kızıl Gezegen’e götürmek üzere tasarlanan 50 metre uzunluğundaki Starship roketinin yörüngeye ulaştığını da görebiliriz. Uzay aracı patlayıcı bir final yapmasına rağmen, SpaceX’in CEO’su Elon Musk geçen yıl Starship’in 2021’in sonunda hazır olacağından “yüzde 80-90” emin olduğunu söylemişti.
Gökyüzünde seyredilecek kayda değer şeyler
Oturduğunuz yerden, gözlerinize kozmik piyes ziyafeti de sunabilirsiniz. 10 Haziran’da, halkalı bir Güneş tutulması yaşanacak. Bu olay, Ay’ın Dünya’dan en uzağa gidip Güneş’i tamamen örtmesiyle gerçekleşiyor ve kararan Ay etrafından bir ışık halkası meydana geliyor. Avrupa’nın büyük bir bölümü ve Birleşik Devletler’in kuzeydoğusu, kısmi bir Güneş tutulması görecek. Yılın en iyi meteor yağmuru Perseid’ler olabilir. Bu isim, söz konusu gök taşlarının gökyüzündeki Perseus takımyıldızından çıkıyormuş gibi görünmesinden geliyor. Bu yıldızlı ışık gösterisi, yazın tam zirvesinde ve Ağustos’un ortasında doruğa ulaşacak. Bu yüzden, yeni yılda basit fakat harika bir karar alabilir ve yukarı bakabilirsiniz!
Yazar: Paola Rosa-Aquino/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
