Yürütülen yeni bir jeolojik çalışmada, Mars’ın kütleçekim alanının milyonlarca yıl süren döngülerde Dünya’yı Güneş’e doğru çektiği ve iklimimizi ısıttığı öne sürülüyor.
Yeni bir çalışmada tahmin edilenlere göre Mars, milyonlarca yıl süren döngülerde Dünya’yı Güneş’e yaklaştırıyor. Bu durum, okyanus akıntılarındaki değişimler yoluyla gezegenimizin ısınmasını etkiliyor.
Mars’ın Dünya üzerindeki kütleçekim etkisi, yeni araştırmanın işaret ettiği üzere gezegenimizin iklimini etkiliyor olabilir.
65 milyon yıldan öncesine uzanan ve Dünya çapındaki binlerce bölgeden alınan jeolojik bulgular, derin deniz akıntılarının tekrarlı şekilde ya güçlendiği ya da zayıfladığı dönemlerden geçtiğini gösteriyor. Her 2,4 milyon yılda gerçekleşen bu durum, “büyük astronomik döngü” şeklinde biliniyor.
“Dev girdaplar” veya anaforlar şeklinde bilinen bu kuvvetli akıntılar, okyanusun boşluk şeklinde bilinen en derin kısımlarında deniz tabanına ulaşabiliyor. Salı günü Nature Communications bilim bülteninde yayımlanan araştırmaya göre bu kuvvetli akıntılar, sonrasında döngünün daha sakin dönemlerinde biriken büyük tortu parçalarını aşındırıyor.
Araştırmada bu döngülerin, Dünya ve Mars Güneş etrafında döndükçe iki gezegen arasında bilinen kütleçekimsel etkilerin zamanlamasıyla da uyuştuğu bulunmuş.
Sidney Üniversitesinde çalışan jeofizik profesörü ve makalenin eş yazarı Dietmar Müller, “Güneş sistemindeki gezegenlerin kütleçekim alanları birbiriyle etkileşime giriyor” diyor. “Rezonans olarak adlandırılan bu etkileşim, gezegenlerin yörüngesinin ne kadar dairesel olduğunu gösteren dış merkezliliği değiştiriyor.”
Bu rezonans sebebiyle Dünya, Mars’ın kütleçekimiyle Güneş’e biraz daha çekiliyor; yani gezegenimiz daha fazla Güneş radyasyonuna maruz kalıyor ve bu sebeple iklimi daha sıcak oluyor. Sonrasında yeniden geriye doğru sürükleniyor. Tüm bunlar, 2,4 milyon yıllık bir dönemde gerçekleşiyor.
Yeni çalışmanın yazarları uydu verilerini kullanarak, okyanus tabanında onlarca milyon yıl içerisinde biriken tortu haritasını çıkarmış. Bilim insanları jeolojik kayıtlarda, tortuların gökbilimsel döngülerde birikmeye ara verdiği boşluklar olduğunu keşfetmiş. Bu durumun, Mars’ın Dünya üzerindeki kütleçekim etkisi sebebiyle ısınan havanın sonucunda okyanus akıntılarının güçlenmesiyle bağlantılı olabileceğini düşünüyorlar.
Bulgular, bazı kuramlara göre tıpkı geçen yıldızların ve diğer gökbilimsel cisimlerin etkilediği gibi Kızıl Gezegen’in de Dünya’daki iklimi etkilediği görüşünü destekliyor. Fakat makalenin yazarları yaptıkları açıklamada gözlenen bu ısınmanın, insanlarca yayılan sera gazlarının yön verdiği küresel ısınmayla bağlantılı olmadığının altını çiziyor.
Yine de bulgular bu aşamada her ne kadar spekülatif olsa da, yazarların aktardığına göre söz konusu döngü okyanustaki derin akıntıların bazılarının (küresel ısınmanın onları azalttığı bir durumda) dönemsel şekilde sürmesine yardımcı olabilir.
“Okyanuslardaki derin suların karışma gücüne katkı yapan en az iki ayrı mekanizma bulunduğunu biliyoruz” diyor Müller. Bu mekanizmalardan biri de Atlantik Meridyen Alabora Sirkülasyonu (AMOC). Tropik bölgelerden Kuzey Yarımküre’ye sıcak su getiren AMOC, bu süreçte sıcaklığı okyanusun derinliklerine çekerek okyanusta bir “taşıma bandı” görevi görüyor.
Bazı bilim insanları, AMOC‘un önümüzdeki birkaç on yıl içerisinde çökebileceğini tahmin ediyor. Dolayısıyla derin okyanus girdaplarının teşvik ettiği bu havalandırma işlemi faydalı olabilir.
Sidney Üniversitesinde çalışan ve makalenin baş yazarı olan tortubilimci Adriana Dutkiewicz, “Denizin derinliklerine yönelik 65 milyon yılı kapsayan verilerimiz, ısınan okyanusların derinliklerinde daha enerjik dolaşım olduğunu akla getiriyor” diyor. “Atlantik meridyen alabora sirkülasyonu yavaşlasa veya hepten dursa dahi, bu durum muhtemelen okyanusun durgun hale gelmesini önleyecek.”
Yazar: Emily Cooke/LiveScience. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
