Cuma günün yayımlanan yeni araştırmanın öne sürdüğüne göre insanların ufukta belirmesi, hayvanların masum gözlerinde şimdiye kadar gerçekleşen önceki iklim değişikliklerinden daha büyük bir varoluş tehdidini simgeliyor.
Yeni bir çalışmaya göre, memeli canlıların 126.000 yıl öncesine kadar uzanan yok oluşları; geçmişteki iklimsel etmenlerden ziyade insanların oluşturduğu olumsuz etkilerle alakalı. İklimsel etmenler, geçmişteki yok oluşları tesadüften daha iyi açıklamıyor.
Daha da kötüsü; yapılan hesaplamalar, insan mevcudiyetine ait bu ölümcül yan ürünün, tarih öncesinde hiç görülmeyen hızlara doğru gittiğini gösteriyor. Hesaplara göre memeli türleri, 22’nci yüzyıla yaklaşırken çok daha hızlı biçimde tükenecek.
İsveç’teki Götenburg Üniversitesi’nde çalışan hesaplamalı biyolog ve baş yazar Tobias Andermann’ın önderliğindeki araştırma takımı, yeni makalede “Mevcut gidişatlara dayalı olarak, yakın gelecekte eşi görülmemiş büyüklükte bir hız artışı olacağını tahmin ediyoruz” diye açıklıyor.
Çalışmada Bayes Çıkarımı kullanan araştırmacılar, memeli türlerinin son 126.000 yıldaki (Geç Pleistosen çağının başlangıcından beri) yok oluşunun antropojenik etmenlere mi, yoksa iklimsel etmenlere mi bağlanabileceğini istatistiksel açıdan değerlendirmeyi amaçlamışlar.
Bu süre zarfında en az 351 memeli türü yok olmuş. Fakat bunların yaklaşık yüzde 80’i, MS 1500 yılından beri aslında sadece son yarım binyıl civarında yok olmuş.
Bu yeni hesaplamalara dayalı olarak takım, bugünkü mevcut yok oluş hızlarının, Geç Pleistosen’in başlarına göre yaklaşık 1.700 kat daha yüksek olduğunu söylüyor.
Günümüzde gördüğümüz bu yeni oranlar ışığında araştırmacılar, bu 351 yok oluşun sadece 810 yıl içinde yeniden tekrarladığını görebileceğimizi söylüyor; oysa önceki olay 126.000 yılda gerçekleşmiş.
Tüm bu zamanlara dönüp bakıldığında veriler, geçmişteki yok oluşların varsayımsal nitelikteki en büyük tek sebebinin insanoğlu olduğunu öne sürüyor. İnsan nüfus yoğunluğu (tek bir tahmin unsuru olarak) memeli yok oluş kalıplarını yüzde 96 isabetle açıklarken; insanların toprak işgali ise yok oluşları yüzde 97.1 isabet oranıyla tahmin ediyor.
“Bunun yanısıra iklimsel tahmin unsurları, çok düşük isabet değerlerine yol açıyor. Küresel sıcaklık yüzde 63.6 isabet sunarken, sıcaklık değişim oranı ise yüzde 60.2 isabet sağlıyor” diye yazıyor araştırmacılar.
“Gerçekte yok oluşların sebepleri daha karmaşık ve bunların tamamen, yalnızca bir değişkene bağlı olmaları beklenmiyor. Fakat sonuçlarımız, insanlardaki popülasyon artışının ve bununla ilişkili süreçlerin, memelilerin yok oluşlarında güçlü bir etki oluşturduğunu gösteriyor. Son buzul maksimum dönemi gibi küresel iklim kalıpları ise bu yok oluş kaydında istatistiksel açıdan tespit edilebilir izler bırakmıyor.”
Araştırma takımı, yok oluşlar gibi karmaşık biyolojik olguları sadece tek fark edilebilir etmene yoğunlaştırmaya çalışmanın, durumu fazla basitleştirmek olduğunu kabul ediyor ancak yine de; sebep sonuç ilişkisi kurulmaya çalışıldığı zaman insan etkisinin önemli bir tahmin gücü sağladığına karar veriyorlar.
Peter Dockrill/ScienceAlert. Ç: O.
