Muhteşem Goril insanlarla işaret diliyle iletişim kurabiliyordu.
Geçtiğimiz Salı 46 yaşında ölen Koko iletişime geçebilmek için Amerikan İşaret dilini kullanırdı. Başka bir canlının daha önce insanlara gösteremediği bir bakışı açısı sunan Koko’nun ölümü hayranlarını yasa boğdu.
Koko, şüphesiz eşsiz bir canlıydı. Kendisini bir kraliçe olarak görür, bu işareti kullanarak kendini tanımlardı. Daha önce iki defa National Geographic dergisinin kapağını süsleyen Koko, ilk kedisi “All Ball” ile bir de ayna karşısında çektiği selfie ile poz vermişti. Koko, primatların idrak becerilerini ve türlerin iletişim kapasitelerini anlayabilmemizde olağanüstü bir katkı sağladı. 1000’den fazla işaret kullanmakla birlikte 2000 kadar İngilizce sözcüğe yanıt verebiliyordu.
Yine de eleştirmenler Koko’nun günlük hayatında kullandığı kelimeleri sahiden anlayabilip anlayamadığından şüpheliydiler. Koko bunları yalnızca taklit ediyor da olabilirdi. The Gorilla Foundation (Goril Vakfı), kendisiyle 2001’de tanışan komedyen Robin Williams’ın ölümünü Koko’ya ilettiklerinde, gorilin ağır başlı ve yaslı göründüğünü bildirdi. Koko’nun tüm bunları taklit edip etmediği muallakta olmakla birlikte Robin Williams’la birlikte paylaştığı kahkahalı mutlu anıları vardı.
Robin Williams dışında, Red Hot Chili Peppers’ın Basçısı Flea ve Uzay Yolu’ndaki Captain Kirk rolüyle tanıdığımız William Shatner’da Koko’yla tanışan ünlülerden…
Koko’nun ünlü Robin Williams’la olan videosuna buradan ulaşabilirsiniz.
Koko, Afrika’nın en yaygın türünden olan Batı Afrika Düzlük Gorili cinsinden geliyor. 4 Temmuz 1971’de San Francisco Hayvanat Bahçesinde doğdu. İsmi Japonca’da ‘Havai fişek çocuğu’ anlamına gelen Hanabi-ko’dan geliyor. Hayvan psikiyatristi Frances “Penny” Patterson, düzlük gorili dilbilimciliği çalışmaları projesinin bir parçası olarak 1 yaşındayken Koko’ya işaret dilini öğretmeye başladı. Patterson 1976’da Koko’yu sahiplenebilmek için binlerce dolar para biriktirdi. Bu parayla aynı zamanda Kaliforniya, Redwood City’deki The Gorilla Foundation’ı kurdu. Koko ve Patterson birlikte 42 yıl geçirdiler ve ‘Koko Projesi’ adı verilen çalışma dil ve maymun üzerine yapılan en uzun çalışma oldu. Geçtiğimiz hafta The Gorilla Foundation Koko’yla ilgili “Gorilleri temsil ederek, türler arası iletişim ve empatide bir simge haline geldi ve milyonlarca hayata dokundu. O hepimiz için çok özeldi ve onu unutmayacağız” şeklinde açıklama yaptı.
Koko’yu özel yapan şey yalnızca iletişim becerisi değildi. Yaklaşık 130 kiloluk gorilin kediler için yufka bir yüreği vardı. Araştırmacılar en sevdiği resimli kitabın Üç Küçük Kedicik ve Çizmeli Kedi olduğunu söylediler. Bir keresinde Koko’ya hediye olarak doldurulmuş kedi alınmış. Vakıfla çalışan biyolog Ron Cohn 1985’te LA Times’daki röportajında “İnanılmaz bir şekilde üzülmüştü. Doldurulmuş hayvanı görmezden gelip, rahatsızlığını göstermek için iç geçirdi” diye belirtiyor. Bununla birlikte Cohn, Koko’yu memnun etmek için ona gelecek doğum gününde terk edilmiş bir yavru kedi edindirdiklerini ve Koko’nun gülümsediğini ekliyor. Koko, yavru kedi All Ball’ı bir trafik kazasında ölene kadar sevgiyle büyüttü.
Doğal hayattaki gorillerin ortalama ömürlerinin 35 – 40 arası olduğu düşünüldüğünde, Koko’nun istisnai uzun bir ömrü oldu. İşaret dilini çalışmadığı zamanlarda oyun oynayarak ya da elma, kuru yemiş ve mısır atıştırarak vakit geçiriyordu. Özel gün kutlamalarına ve partilere bayılırdı. Bunun yanı sıra Koko, “Mussolini ile Çay,” ve “Jurasic Park” filmlerinden çok etkilenmiş; hatta, Patterson’ın söylediğine göre dinozor oyuncağından korkmaya başlamıştı.
Patterson’la Koko, türler arası bir aile olarak tanınıyorlar. Şu an 71 yaşında olan Birbirlerinden sürekli öğrenerek ve birlikte yaşlanarak bir ömür geçirdiler. Şu an 71 yaşında olan Patterson bir keresinde ölümü bile tartıştıklarını belirterek, ona öldüklerinde hayvanların nereye gittiğini sorduğunu ve Koko’nun da “huzurlu bir boşluğa” diye cevap verdiğini söyledi.
The Gorilla Foundation Koko’nun hatırasını, Afrika’daki doğal hayatı koruyarak, The Maui Great Ape Sanctuary (Maui Büyük İnsansı Maymunlar Sığınağı)’yi ve işaret dili uygulaması üzerindeki çalışmaları daima sürdürerek onurlandıracağını söyledi.
Koko zamanında kendisin için “iyi bir goril-insan” ifadesini kullanmıştı. Biz de üzerine daha iyisini söyleyemezdik.
Aşağıda Koko’yla ilgili görselleri bulabilirsiniz.
