NASA, 8 Nisan’da Kuzey Amerika’da gerçekleşecek kısmi Güneş tutulması sırasında Ay’ın gölgesine doğru üç bilimsel araştırma roketi fırlatacağını duyurdu.
Amerika kıtasının tamamında kısmi tutulma; Meksika, ABD’nin 15 eyaleti ve Kanada’nın belli kısımlarında ise 185 km genişliğinde bir yol izleyecek tam tutulma şeklinde görülecek bu olay sırasında Güneş ışığında ani bir düşüş yaşanacak.
Yılan Tanrısı
Uzay ajansının Tutulma Güzergâhı Etrafında Atmosferik Bozulmalar (APEP) projesinde, Güneş ışığı ve sıcaklıkta meydana gelen bu azalmanın Dünya’nın üst atmosferini nasıl etkilediği incelenecek. NASA’ya göre APEP, antik Mısır mitolojisindeki Güneş tanrısı Ra’nın düşmanı olan yılan tanrısının ismi.
NASA’nın yörünge altı roketleri tam tutulmaya doğru fırlatılmayacak. Bunun yerine, Ay’ın Güneş’in %81’ini örteceği Wallops Adaları’ndaki Wallops Uçuş Tesisi’nden yollanacaklar. Fırlatma anı TSİ 22:33’te gerçekleşecek ancak tutulma 21:06 ve 23:33 arasında yaşanacak.
Ay’ın Gölgesi
Yine de Güneş tutulması sırasında Dünya’nın atmosferindeki çok özel bir katmanın farklı noktalarından eş zamanlı şekilde yapılan ilk ölçüm bunlar değil.
Aynı roketler, 14 Ekim Cumartesi günü gerçekleşen başka bir kısmi Güneş tutulması sırasında TSİ 19:00, 19:35 ve 20:10’da Ay’ın gölgesine doğru fırlatılmıştı. %90 kısmi Güneş tutulmasının gerçekleştiği New Mexico’daki White Sands Füze Fırlatma Sahası’ndan fırlatılmışlar ve 347 km, 352 km ve 351 km’lik irtifalara ulaşmışlardı.
Roketlerin taşıdığı bilimsel yüklerin üçü de APEP deneyinin ikinci kısmı için tekrar Wallops Uçuş Tesisi’nden fırlatılmak üzere alınmıştı. Tıpkı New Mexico’da olduğu gibi roketler, tutulmanın zirve yaptığı an sırasında, bu anın öncesi ve sonrasında fırlatılacak.
Florida’daki Embry-Riddle Havacılık Üniversitesinde çalışan, Uzay ve Atmosferik Enstrümanlar Laboratuvarının başındaki isim mühendislik fiziği profesörü Aroh Barjatya, “Her bir roket, yine aynı veri noktalarını ölçen ve iki litrelik soda şişesi boyutunda olan dört tane ikincil cihaz fırlatacak” diyor.
Hızlı Dalgalar
APEP’in amacı; elektrik ve manyetik alanlar, yoğunluk ve sıcaklıktaki değişimleri ölçen dört küçük bilimsel cihazla birlikte tutulma sırasında gerçekleşen bozulmaları (Dünya’nın atmosferindeki değişimleri) bulmaya çalışmak. Roketler, havanın elektrikli hale geldiği iyonosfer tabakasına girecek. Burada iyonlar ve elektronlar, gün doğumu ve gün batımı sırasında ısı ve yoğunluk yönünden artıp azalıyor. Güneş’teki hızlı tutulmanın, iyonosfer boyunca dalgalar meydana getirmesi bekleniyor.
“Orası radyo sinyallerini yansıtan ve kıran elektrikli bir bölge” diyor Barjatya. “Ayrıca sinyaller geçerken uydu iletişimini de etkiliyor. İyonosferi anlamak ve bozulmaları tahmin etmemize yardımcı olacak modeller geliştirmek, iletişime gitgide daha bağımlı hale gelen dünyamızın pürüzsüz şekilde işlemesini sağlamak için büyük önem taşıyor.”
Yazar: Jamie Carter/Forbes. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
