NASA ve ABD Savunma Bakanlığına bağlı Gelişmiş Savunma Araştırma Projeleri Ajansı (DARPA), insanları sadece 45 günde Mars’a götürebilecek nükleer bir roket geliştirmeyi planlıyor. Ajans, çalışan bir nükleer termal roketin 4 yıl kadar kısa bir süre sonra yapılabileceğini aktarıyor.
NASA’nın Uzay Fırlatma Sistemi de dahil olmak üzere günümüzde kullandığı roket sistemleri, neredeyse bir asırlık geleneksel kimyasal itiş yöntemine dayanıyor. Bu yöntemde tutuşturulabilen roket yakıtı ile bir oksitleyici karıştırılarak, alevli bir itiş jeti meydana getiriliyor (oksitleyici, tepkimede daha fazla oksijen yakılmasını sağlıyor). Diğer yandan NASA’nın planladığı nükleer sistemde, atomların parçalanmasıyla ortaya çıkan zincir tepkimeden çıkan güç ile nükleer bir fizyon reaktörüne enerji sağlanması amaçlanıyor. Ajansa göre reaktör “en az üç kat daha verimli” olacak ve günümüzde yedi ay olan Mars’a yolculuk süresini önemli miktarda azaltacak.
DARPA başkanı Stefanie Tompkins, yaptığı bir açıklamada şu ifadelere yer veriyor: “DARPA ve NASA’nın, insanları ilk kez Ay’a götüren Saturn V roketinden tutun da uyduların robotik servis ve yakıt ikmallerine kadar kendi hedeflerine yönelik teknolojiler geliştirme açısından uzun ve kazançlı bir işbirliği tarihi var. Uzay alanı; modern girişim, bilimsel keşif ve ulusal güvenlik açısından çok önemli bir alan. Ay’a gönderilen malzemeleri daha hızlı ve verimli nakledip nihayetinde Mars’a insan göndermek için uzay teknolojisinde büyük atılımlar yapabilmek gerekiyor.”
Nükleer termal motorlara dönük araştırmalarına 1959 yılında başlayan NASA, bunun sonucunda Dünya’da başarıyla test edilen katı çekirdekli bir nükleer reaktör olan Nükleer Roket Taşıt Motoru Uygulaması’nı (NERVA) geliştirmiş. Fakat Apollo döneminin 1973 yılında sona ermesi ve programın fonunda keskin bir düşüş yaşanmasının ardından, motoru uzayda ateşleme planı rafa kaldırılmış.
Nükleer motorlar, kimyasal emsallerine göre daha verimli ve daha uzun süre çalıştırılabiliyor. Bu sayede roketleri daha hızlı ve daha ileri götürüyorlar. Nükleer motorlar iki tipe ayrılıyor. Nükleer Elektrik İtiş (NEP) tipli reaktörler, zenon ve kripton gibi soy gazların elektronlarını ayırıp elektrik üretiyor ve sonrasında bunları uzay aracının jet motorundan iyon ışını şeklinde dışarı fırlatıyor. NASA’nın araştırdığı tip olan Nükleer Termal İtiş (NTP) reaktörleri ise bir gazı (genelde hidrojen veya amonyak) fizyon tepkimesi yoluyla ısıtıp genişleterek, gazın bir ağızdan çıkıp itiş gücü meydana getirmesini sağlıyor.
Artemis 1 uçuşu, günün birinde Ay’da üs kurma ve ilk insanları Mars’a nakletme hedefini taşıyan donanım, yazılım ve yer sistemlerinin test edildiği üç görevin ilkiydi. Birinci test uçuşunu önümüzdeki yıl Artemis 2, 2025-2026’da ise Artemis 3 takip edecek. Artemis 2, Artemis 1 ile aynı seyahati dört kişilik insan mürettebatıyla gerçekleştirecek. Artemis 3 ise ilk kadını ve beyaz olmayan ilk insanı Ay’ın güney kutbuna gönderecek.
Kaynak: NASA. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
