Bir bilim insanı 1973 yılında, Amazon yağmur ormanında daha önce gördüğü hiçbir şeye benzemeyen tuhaf bir ağaca rastlamış. 6 metre boyunda olan bu ağaç, kağıt feğer biçiminde ufak turuncu meyvelere sahipmiş. Bitkinin yaprak ve meyvelerinden örnek toplayan bilim insanı, bunları başka bilim insanlarına da göstermiş fakat kime gösterdiyse kafası karışmış; bitkiyi daha önce tanımlanan bir tür biçiminde tanıyamamakla kalmamış, onu yeni bir tür şeklinde de açıklayamamışlar çünkü hangi familyaya ait olduğunu bilememişler. Fakat Taxon bülteninde yayımlanan yeni bir çalışmada bitkinin DNA’sını analiz eden bilim insanları, onun ağaçların soy ağacında nereye ait olduğunu belirlemiş ve nihayet Peru’da bulunduğu parka ithafen bitkiye “Manu’nun Gizemi” anlamına gelen bir isim vermiş.
Gizemli bitkiyi Peru’daki Manu Milli Parkında toplayan ilk kişi olan bilim insanı Robin Foster, “Bu küçük ağacı ilk defa saha istasyonuna giden bir orman yolundayken gördüğümde, meyveleri dikkati çekmişti” diyor. “Meyvesi turuncu renkli bir Çin fenerine benzeyen meyvesi, olgunlaştığı zaman sulu oluyor ve birkaç tohum barındırıyor.” ABD’nin Şikago şehrindeki Field Müzesinden emekli bir müze müdürü olan Foster, şimdi Smithsonian Tropik Araştırma Enstitüsünde araştırmacı olarak çalışıyor. “Özel olduğunu hiç düşünmemiştim; birkaç farklı bitki familyasındaki bitkinin özelliklerini taşıması ve herhangi herhangi bir familyaya çok iyi uymaması hariç. Genelde familyayı hızlı bir bakış atarak söyleyebilirim fakat bunu hiçbir yere yerleştirememiştim.”
DNA’nın bitkinin ait olduğu familyayı ortaya çıkarmasıyla birlikte araştırmacılar, bitkiye resmi olarak Aenigmanu alvareziae bilimsel adını vermişler. Cins ismi Aenigmanu, “Manu’nun gizemi” anlamına geliyor. Tür ismi ise genetik analizde kullanılan ilk numuneleri toplayan Patricia Alvarez-Loayza’nın onuruna verilmiş. Bilim için yeni olsa bile, Aenigmanu alvareziae‘nin yerli Machiguenga halkı tarafından uzun süredir kullanıldığını belirtmekte fayda var.
Kaynak: Field Müzesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
