Tübingen Üniversitesinde çalışan Alba Motes Rodrigo ve meslektaşlarının dün PLOS ONE bülteninde yayımlanan çalışmasına göre eğitilmemiş ve esaret altında yaşayan orangutanlar, taş alet kullanımındaki iki büyük adımı tamamlayabiliyor: Taşları birbirine vuruyor ve keskin bir taş kullanarak kesme işlemi gerçekleştiriyorlar.
Araştırmacılar, Norveç’teki Kristiansand Hayvanat Bahçeşinde yaşayan iki erkek orangutanda (Pongo pygmaeus) alet yapımı ve kullanımını test etmişler. Her iki orangutan da hedeflenen davranışlara yönelik daha önce eğitim görmemiş veya bu davranışlar orangutanlara gösterilmemiş. Orangutanların her birine beton bir çekiç, önceden hazırlanmış bir taş çekirdeği ve iki bulmaca kutusu verilmiş. Bulmaca kutularında yer alan ödüle ulaşmak için bir halatın veya silikon bir derinin kesilmesi gerekiyormuş. Her iki orangutan da çekici kendiliğinden duvarlara ve kafeslerinin zeminine vurmuş fakat hiçbiri, darbeleri taş çekirdeğine yöneltmemiş. İkinci deneyde ise orangutanlara insan yapımı keskin bir çakmaktaşı tabakası verilmiş. Bu taşı kullanarak silikon deriyi kesen bir orangutan, böylelikle bulmacayı çözmüş. Araştırmacıların çalışması, eğitim görmemiş ve sosyal uyum sürecinden geçmemiş orangutanlardaki kesme davranışını ilk kez belgeliyor.
Daha sonra maymunların geriye kalan adımları diğerlerini gözlemleyerek öğrenip öğrenmediklerini araştırmak isteyen bilim insanları, İngiltere’deki Twycross Hayvanat Bahçesinde yaşayan üç dişi orangutana taş çekirdeği vurarak çakmaktaş tabakası oluşturmayı göstermişler. Bu gösterimden sonra, bir dişi çekici kullanarak çekirdeğe vurmuş ve darbeleri gösterildiği gibi kenar kısmına yöneltmiş.
Bilim insanlarının yeni araştırması, insanların kültür aktarmadığı orangutanlarda yakın talimat olmaksızın kendiliğinden gerçekleşen taş kullanımını ilk defa gösteriyor. Makalenin yazarları, yaptıkları gözlemlerin taş alet kullanımının ortaya çıkması için gereken iki büyük ön koşulun (taş çekiçler ile vurmak ve keskin taşların kesme aletleri şeklinde tanınması), orangutanlar ile son ortak atamızda 13 milyon yıl önce var olmuş olabileceğini ileri sürüyor.
Kaynak: PLOS. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
