Leiden Üniversitesi’nde yapılan ve dün açık erişimli PLOS ONE bülteninde yayımlanan bir çalışmaya göre, Avrupa’daki Bronz Çağın ilk zamanlarında antik insanlar, bronz nesneleri paranın erken bir biçimi şeklinde kullanmışlar. Hatta o kadar ileri gitmişler ki, para birimlerinin şeklini ve ağırlığını bile standart hale getirmişler.
Para, çağdaş insan toplumunun önemli bir özelliği. Paranın anahtar özelliklerinden biri de standart hale getirilmesi. Fakat arkeolojik kayıtlarda bu durumun belirlenmesi zor olabiliyor çünkü antik insanlar, günümüzle karşılaştırıldığında hatalı ölçüm biçimleri kullanmış oluyorlar. Bu çalışmada ise araştırmacılar, nesneleri (kesin değilse bile) algılanan benzerliklerine göre karşılaştırarak, Orta Avrupa’daki Bronz Çağın ilk zamanlarında kullanılmış olması muhtemel paraları değerlendiriyorlar.
İncelenen nesneler bronzdan yapılmış ve halka, kaburga ile balta ucu biçiminde tanımlanan şekillere sahip. Çalışmanın yazarları, 100’den fazla antik defineden çıkarılan bu gibi 5.000’den fazla nesneyi incelemiş. Araştırmacılar, Weber kesri şeklinde bilinen bir psikoloji ilkesini kullanarak nesnelerin ağırlıklarını karşılaştırmışlar. Weber kesrine göre cisimler kütleleri bakımından birbirine yeterince benziyorsa, onları eliyle tartan bir insan aradaki farkı anlayamıyor.
Araştırmacılar; nesneler değişen ağırlıkta olsa bile, halkaların yaklaşık %70’inin el ile ayırt edilemeyecek kadar birbirine benzediğini (ortalama 195 gram) ve kaburga ile balta ucu şekline sahip nesnelerden oluşan alt takımın da böyle olduğunu keşfetmişler.
Çalışmanın yazarları şekil ve ağırlıkta görülen bu tutarlı benzerliğin, bu nesnelerin sıklıkla definelerde ortaya çıkmasıyla birlikte; standart hale getirilmiş para birimlerinin kullanımını gösteren erken bir işaret olduğunu öne sürüyor.
PLOS. Ç: O.
