Dünyanın farklı bölgelerindeki plastik oyuncaklarda kullanılan çeşitli kimyasalların insan sağlığına zararlı olabileceği uzun süredir biliniyor. Fakat ebeveynler, çocukların sağlığı için tehlike oluşturabilecek kimyasallar barındıran plastik oyuncaklardan nasıl kaçınacaklarını kolay kolay bilemiyor.
Yasal düzenlemeler ve etiket bilgisi düzenleri, bölgeler ve ülkeler çapında farklılık gösteriyor. Ayrıca, oyuncak malzemelerinde hangi bileşenlerin kullanımının yasaklanması gerektiğine yönelik hiçbir uluslararası anlaşma bulunmuyor. Oyuncaklara yönelik yasal düzenlemeler ve uluslararası ‘endişe verici kimyasal’ listelerinde, ftalatlar gibi bilinen zararlı özelliklere sahip belirli bileşen gruplarına odaklanılıyor. Fakat bunlar, plastik oyuncaklarda bulunan geniş çeşitlilikteki kimyasal maddeleri kapsamıyor.
Danimarka Teknik Üniversitesi ile Michigan Üniversitesi’nde çalışan ve BM Çevre kurulu ile birlikte bu önemli meseleyi inceleyen araştırmacılar, plastik oyuncaklarda bulunan kimyasalların işlev ve miktarlarına yönelik verileri analiz etmiş. Araştırmacılar bu analizlerinde, çocukların kimyasallara ne kadar maruz kaldığını ve kimyasalların sağlığa karşı ne kadar tehdit oluşturduğunu belirlemeye çalışmış. Sağlık açısından oluşturduğu tehlikelere göre sıralanan kimyasallar, dünya çapındaki mevcut öncelikli bileşen listeleriyle karşılaştırılmış. Çalışma, Environment International bülteninde açık erişimle yayımlandı.
Çalışmanın baş araştırmacısı ve DTÜ İşletme Fakültesi’nde profesör olan Peter Fantke şöyle aktarıyor: “Çocuk oyuncaklarındaki sert, yumuşak ve köpük plastiklerde bulunan 419 kimyasal arasında, kanser veya kanser dışı etkilerle çocukların sağlığına zarar verebilecek 126 bileşen tanımladık. Bunlar arasında 31 plastikleştirici, 18 yangın geciktirici ve 8 hoş koku da yer alıyor. Çalışmamızdaki bu kimyasalların zararlı olması, tahmin edilen maruz kalım dozlarının yasal düzenlemedeki Referans Dozları’nı aştıkları ve kanser tehlikelerinin yasal düzenlemedeki tehlike eşiklerini aştıkları anlamına geliyor. Bu bileşenlerin oyuncak malzemelerinde kullanımı öncelikli şekilde durdurulmalı ve bunlar, daha güvenli ve daha sürdürülebilir alternatiflerle değiştirilmeli.”
Araştırmacıların belirlediği ve çocukların sağlığına zararlı olabilecek kimyasallar arasında, yaygın olarak bilinen ftalatlar ve bromlu alev geciktiricilerin yanısıra bütrat TXIB ile sitrat ATBC şeklinde bilinen iki plastikleştirici de bulunuyor. Araştırmacılar, Batı ülkelerindeki çocukların ortalama 18 kilogram plastik oyuncak sahibi olduğunu keşfetmiş. Bu durum, çocukların etrafında her gün büyük miktarda plastik bulunduğunu vurguluyor.
Tine Naja Berg/Danimarka Teknoloji Üniversitesi. Ç: O.
