Patatesler bunun için uygun fakat yeterli değil.
Andrew Taylor, 2016 yılının tamamı boyunca sadece patates yemiş. Fakat birkaç not düşmek lazım: Hem beyaz, hem de tatlı patatesten yemiş ve bazen bunları soya sütü, domates sosu, tuz ve çeşitli otlarla karıştırmış. B12 takviyesi de almış. Fakat genel olarak kahvaltıda, öğle ve akşam yemeğinde patates yemiş. Yıl boyunca, tamamının normal çıktığını iddia ettiği dört kan tahlili yaptırmış. Hatta kilo vermiş ve kendini daha enerjik hissetmiş. “Eğer bir besin seçmeniz gerekiyorsa; Mars’a gönderilecek insanlardan biriyseniz, patatesleri seçin” diyor Taylor. “Patates taraftarı olmaya çalışmıyorum fakat benim için gerçekten iyi bir deneyim olmuştu.”
Birincisi ve en önemlisi, sadece tek tip besin yemek güzel bir fikir değil. Hayatta kalmak için, 20 amino asidin (bunlardan dokuzu zorunlu; yani bunları kendimiz üretemiyoruz ve besinlerden almamız gerekiyor) yanısıra bir sürü mineral ve vitamine de ihtiyacımız var. Ayrıca belli ki, kurumasınlar ve çalışmayı bırakmasınlar diye hücrelerimizi sulu tutmaya ve bunun için yiyeceklere ek olarak suya da ihtiyacımız var. Tarih boyunca gerek bilerek, gerek kazara; pirinç ile fasulye, yoğurt ile salatalık ve hatta makarna ile peynir gibi farklı yiyecekleri bir dereceye kadar sık sık birleştirmişiz. Böylelikle, genelde sadece bir çeşit gıda yiyerek elde edemeyeceğimiz besin maddelerini uygun bir denge içerisinde almışız. Fakat kıtlık, oruç veya ilginç meydan okuma zamanlarında, bir insanın yiyerek hayatta kalabileceği birkaç besin bulunuyor; en azından bir süreliğine…
Patates, bu konuda güzel bir örnek. Andrew Taylor, ayakta kalmak için neredeyse tamamen patatese bel bağlayan tarihteki tek insan değil. 1800’lü yılların başlarında İrlanda nüfusunun yaklaşık üçte biri, kalorilerinin çoğunu patateslerden elde etmiş. Ortalama bir Amerikalı, 2015 yılında bu nişastalı yumrulardan yaklaşık 51 kg tüketmiş. Boston Üniversitesi’nde klinik beslenme profesörü olan Joan Salge Blake, “Para ve tansiyonunuz bakımından, geleneksel bir patates kızartmasından daha iyisi yoktur” diyor.
Teknik olarak geleneksel beyaz patates; protein oluşturmak, hücreleri onarmak ve hastalıklarla savaşmak için ihtiyaç duyduğunuz tüm gerekli amino asitleri içeriyor. Ayrıca günde sadece beş tane yerseniz, bu noktaya ulaşırsınız. Şu turuncumsu şeyleri de karışıma ilave etmek (yani tatlı patates; fakat bunlar beyaz patateslerden farklı bir taksonomik familyaya ait), patates tüketicisinin günlük önerilen dozda A ve E vitamini alma ihtimalini artırır. A vitamini; hani şu annenizin karanlıkta görmenizi sağlayacağını söylediği havuçlarda bulunan organik bileşen… Tatlı ve beyaz patates yiyen hiç kimse, C vitamini eksikliğinden meydana gelen ve kurbanının dişlerinin düşmesine sebep olan o ünlü iskorbüt hastalığına yakalanmaz.
Bu karışımla bile, her şeyi doğru seviyelerde almak için hâlâ bir sürü patates yemeniz gerekecek. Beş adet patates tüketmek; protein oluşturmak, hücreleri onarmak ve hastalıklarla savaşmak için ihtiyaç duyduğunuz tüm gerekli amino asitleri sağlayacaktır. Fakat günde 34 tatlı patates veya 84 beyaz patates yemedikçe, nihayetinde kalsiyum eksikliği yaşayacaksınız. Ayrıca, önerilen miktarda protein elde etmek için her gün 25 patatese ihtiyacınız olacak. Soya fasulyelerinde daha fazla protein ve kalsiyum var; fakat hiç E vitamini veya beta-karoten yok.
Elbette patateslerde, sağlık açısından bir sürü dezavantaj bulunuyor; özellikle de toplu halde yediğinizde. Beyaz patatesler, kan şekerinizin aniden yükselmesine ve ardından düşmesine sebep olan bir karbonhidrat türü bakımından zengin. Bu durum, insülin sisteminde baskı oluşturuyor. Yapılan birden fazla çalışmaya göre, bu yumrulardan çok yiyen kişilerin diyabete yakalanması ve obez olması daha muhtemel.
Andrew Taylor aslında kilo vermiş; muhtemelen genel olarak daha az miktarda yediği ve şekeri bıraktığı için. Fakat bu, onun nihai hedefi değilmiş. Çoğu gıdayı yemeyi bırakmasının sebebi, hayatının diğer alanlarından keyif ve konfor elde etmek üzere kendisini eğitmekmiş. “Bu sadece bir deneydi ve tam da istediğim gibi çıktı” diyor.
Hiçbir beslenme uzmanı, sadece patatesten oluşan bir beslenme düzenini önermez. Sadece hindistan cevizi, lahana, deniz soyunu veya yoğurttan oluşan beslenmeyi de önermezler. ABD beslenme rehberinin çeşitli sebzeler, tahıllar, proteinler, meyveler ve yağların tüketilmesini önermesinin bir sebebi var. Bunlardan herhangi birini tek başına yerseniz, patateste olduğu gibi kısa süre sonra aynı besin eksikliklerini yaşarsanız. Çeşitlilik önemlidir ve bu durumda ise hayatidir. Bu yüzden yalnızca fırında patates yemeyin, içerisine başka sağlıklı şeyler de katın.
Yazar: Ellen Airhart/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
