Sinirbilimciler, yıllar süren araştırmalardan sonra insan beyninde dil seslerini işleyen yeni bir güzergâh keşfetmişler. Geçen hafta Cell bülteninde sunulan bulgular, işitsel işleme ile konuşma işlemesinin paralel şekilde gerçekleştiğini gösteriyor. Araştırma, beynin akustik bilgiyi işleyip daha sonra bunu dilsel bilgiye dönüştürdüğüne yönelik uzun zamandır süregelen bir kuramın aksini gösteriyor.
Dile ilişkin sesler, kulaklara ulaştıkları sırada kulak salyangozu tarafından elektrik sinyallerine dönüştürülüyor ve beynin temporal lobda yer alan işitsel korteks bölgesine gönderiliyor. Bilim insanları onlarca yıldır, işitsel korteksteki konuşma işleme sürecinin bir fabrikadaki montaj hattına benzer şekilde seri bir güzergâh takip ettiğini düşünmüş. İlk önce, ana işitsel korteksin basit akustik bilgiyi (ses frekansı gibi) işlediğini düşünülmüş. Daha sonra üst temporal girus adı verilen bitişikteki bir bölgenin, ünlü ve ünsüz harfler gibi konuşma için daha önemli olan özellikleri çıkardığı ve sesleri anlamlı kelimelere dönüştürdüğü varsayılmış.
Fakat işitsel korteksin tamamından son derece yüksek zaman-mekansal çözünürlükte çok detaylı nörofizyolojik kayıtların alınması gerektiğinden, bu kurama yönelik doğrudan bir bulgu mevcut değilmiş. Ana işitsel korteks insan beyninin frontal ve temporal loblarını birbirinden ayıran yarığın derinliklerinde bulunduğundan, böyle bir şeyin yapılması kolay olmamış.
San Francisco – California Üniversitesi’nde çalışan sinirbilimci ve sinir cerrahı Edward Chang şöyle aktarıyor: “Dolayısıyla biz de, buna yönelik bulgulara ulaşmak umuduyla mevcut çalışmaya başladık; yani seslerin düşük seviyedeki temsilinin, kelimelerin yüksek seviyedeki temsiline dönüşümüne yönelik bulgulara.”
Chang ve takımı, tıbbi sebepler ile (bir tümörün alınması veya bir nöbet odağının belirlenmesi gibi) beyin ameliyatı geçiren dokuz katılımcı üzerinde yedi yıl boyunca çalışma yürütmüş. Bu işlemler için, hastaların işitsel kortekslerinin tamamını kaplayan ufak elektrot dizileri yerleştirilerek dil ve nöbet haritalamaya yönelik sinirsel sinyaller toplanmış. Katılımcılar, işitsel korteksin konuşma seslerini nasıl işlediğinin anlaşılması amacıyla kayıtların analiz edilmesi için de gönüllü olmuş.
“Yeni çalışmada tüm bu alanlar, ilk defa eş zamanlı şekilde doğrudan beyin yüzeyinden kapsanıyor ve seslerin kelimelere dönüşümü inceleniyor” diyor Chang. Bölgedeki faaliyetlerin incelenmesine yönelik yürütülen önceki denemelerde, çoğu kez alana bir iletken yerleştirilmiş. Ancak bu yöntemde, sadece sınırlı miktardaki noktaların sinyali ortaya çıkarılmış.
Kaynak: Cell Basın. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
