COVID-19 aşılarının dünya çapında sağlık çalışanlarına ve yüksek tehlike altında bulunan gruplara uygulanmaya başlaması, salgının ortasında normale dönüşe yönelik bir umut sunuyor. Fakat ABD’de acil kullanım onayı kazanan aşıların etkili olması için iki doz halinde uygulanması gerekiyor ve bu durum, nakliyat ile uygunluk konusunda sorunlar meydana getirebiliyor. Şimdiyse elde ettikleri bulguları ACS Central Science bülteninde sunan araştırmacılar, farelerde sadece bir dozdan sonra virüsü etkisiz hale getiren bir antikor cevabı oluşturan nanoparçacık aşısı geliştirdiklerini duyuruyor.
COVID-19 aşılarının ana hedefi, hastalığın sebebi olan SARS-CoV-2 virüsünün hücrelere girerken kullandığı diken proteini. ABD’de onay kazanan aşıların her ikisi de, insan hücrelerinin bu diken proteinini geçici olarak üretmesine sebep olan ve bir bağışıklık cevabı ile antikor üretimini tetikleyen mRNA aşıları. Araştırmacı Peter Kim ile meslektaşları, farklı bir yaklaşım denemek istemişler ve diken proteininin ferritin nanoparçacıklarında sergilenen birden fazla kopyasından meydana gelen bir aşı geliştirmişler. Ferritin, pek çok canlıda bulunan ve kendi kendini birleştirerek daha büyük bir nanoparçacığa dönüşen bir demir depolama proteini. Viral antijenler gibi diğer proteinler, ferritin ile kaynaşabiliyor ve bu sayede her bir nanoparçacık, proteinin birden fazla kopyasını sergiliyor. Bu durum, tek bir kopyaya kıyasla daha güçlü bir bağışıklık cevabı meydana getirebiliyor.
Araştırmacılar, diken proteini ile ferritin DNA’sını birbirine eklemişler ve daha sonra bu melez proteini, laboratuvar ortamında yetiştirilen memeli hücrelerinde ifade etmişler. Ferritin kendi kendini birleştirerek, her biri sekiz kopya diken protein trimeri barındıran nanoparçacıklara dönüşmüş. Araştırma takımı, bu diken/ferritin parçacıklarını saflaştırıp farelere enjekte etmiş. Yapılan tek aşılamadan sonra ise farelerde, iyileşen COVID-19 hastalarından alınan plazmada bulunanlardan en az iki kat daha fazla ve sadece diken proteiniyle bağışıklık kazandırılan farelerden de önemli oranda daha yüksek etkisiz hale getirici antikor titreleri oluşmuş. 21 gün sonra uygulanan ikinci bir aşı, çok daha yüksek antikor seviyeleri oluşturmuş. Bu sonuçların her ne kadar insanlarda yapılacak klinik deneylerle tekrarlanması gerekiyorsa da; araştırmacıların söylediğine göre bulgular, diken/ferritin nanoparçacıklarının COVID-19’a karşı tek dozlu aşılamada geçerli bir strateji olabileceğini akla getiriyor.
Amerikan Kimya Derneği. Ç: O.
