Bilim insanları, Uluslararası Uzay İstasyonu’nun yerçekimsiz ortamında ilginç bir madde hali oluşturup, kuantum dünyasını keşfetmişler.
Günlük hayatta, maddenin yaygın olarak dört hali bulunuyor; gaz, sıvı, katı ve plazma şeklinde. Fakat maddenin beşinci bir hali daha var. Bose-Einstein yoğunlaşması (BEC) olarak bilinen bu hal, ilk olarak 25 yıl önce bir laboratuvarda oluşturulmuş. Bir grup atom, mutlak sıfıra yakın bir noktaya dek soğutulduğunda; bu atomlar kümelenmeye başlıyor ve büyük bir “süper atom” gibi davranıyorlar.
Bose-Einstein yoğunlaşması, klasik fiziğin hüküm sürdüğü günlük dünya ile kuantum mekaniği kurallarını takip eden mikroskobik dünya arasındaki sınırın iki tarafında kalıyor. Bose-Einstein yoğunlaşmasına uğrayan maddeler bu kuantum davranışlarından bazılarını sergiledikleri için, kuantum mekaniğinin iç prensiplerine dair önemli ipuçları sağlayabilir. Belki de, evrenin işleyişini en küçükten en büyük ölçeklere kadar açıklayabilecek “her şeyin teorisinin” nasıl bulunacağı konusunda bazı gizemlerin çözülmesine yardımcı olabilir.
Bose-Einstein yoğunlaşmaları dünya çapındaki yüzlerce laboratuvarda rutin olarak oluşturuluyor. Fakat bu araşmanın önündeki engellerden biri de yer çekimi. Bu “süper atomlar” son derece kırılgan ve bunların oluşturulmasında kullanılan düzenekler de inanılmaz ölçüde narin olduğundan, Dünya’da hissedilen yer çekimi ikisini de bozabiliyor ve haklarında fazla şey öğrenmeyi zorlaştırıyor. Hal böyle olunca, bilim insanları da Uluslararası Uzay İstasyonu’nda Soğuk Atom laboratuvarı’nı kurmuşlar. Uzayda bu deneyi yapmak daha kolay. Araştırmacılar bu atomları Dünya’da bir saniyenin yüzde biri kadar inceleyebilirken; uzayda bir saniyeden fazla incelemeyi başarmışlar.
Charles Q. Choi/Live Science. Ç: O.
