Fareler üzerinde yapılan ve uzayda zaman geçirmenin zararlı etkilerinin incelendiği bir dizi çalışmanın son bulguları, karaciğer metabolizmasıyla ilişkili gen ifadesinin uzay ortamına yanıt olarak değiştiğini gösteriyor. Bulgular sayesinde, söz konusu değişimleri uzay yolculuğu sırasındaki besin destekleriyle dengelemek mümkün olabilir.
Bu gezegenin diğer sakinleri gibi insanlar da Dünya’da yaşamak üzere evrim geçirmiş; uzayda veya başka bir yerde değil. Uzay yolculuğu esnasında insan vücudu, boşluk veya mikro yerçekimi ile yüksek radyasyon seviyeleriyle nitelendirilen zararlı bir ortama maruz kalıyor. Uzay yolculuğu, karaciğeri diğer organlardan daha fazla etkiliyor. Karaciğerin vücuttaki zararlı maddeleri etkisiz hale getirmedeki çok önemli rolü, uzay yolculuğunun bu organa büyük bir yük bindirdiği anlamına geliyor.
“Yüksek radyasyon veya mikro yerçekimi gibi çevresel baskı unsurları, bir oksidatif stres durumunu gösteriyor” diye açıklıyor Profesör Iwao Ohtsu. “Karaciğer, tepkisel oksijen ve nitrojen bileşenleriyle mücadele etmek için sınırlı kaynaklarını kullanıyor; yani antioksidan sülfür içeren bileşenlerini.” Araştırma takımı mikro yerçekimine maruz kalan fareler, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda taklit edilen yerçekimine maruz kalan fareler ve Dünya’da yer seviyesinde bulunan fareler arasındaki karaciğer gen ifade seviyesini karşılaştırmak üzere yeni deneyler yürütmüş.
Uzaya gidip geri gelen farelerde daha düşük bir antioksidan kapasitesi görülmüş. Bunun sebebi ise tepkisel oksijen bileşenlerini azaltıp serbest radikal hasarını sınırlandırarak hücrelerin korunmasında rol oynayan sülfür içerikli bileşenlerin (ör. ergotiyonein, sistein ve glütatyon) bu farelerde daha düşük seviyelerde bulunmasıymış. Bu farelerde genel olarak, oksidatif stresin pek çok işareti belirgin şekilde görülüyormuş. Uzaya maruz kalan farelerde bunlara ek olarak, (sülfür içerikli antioksidan bileşenlerinin seviyesini düşüren) oksidatif stres ve sülfür metabolizması güzergâhlarıyla ilişkili genler de daha fazlaymış.
Fakat bazı etkiler sadece mikro yerçekimine maruz kalan farelerde meydana gelmiş. “Sonuç olarak, değişen karaciğer metabolizmasının bazı yönlerinin yapay yerçekimine maruz kalmayla dengelendiğini; diğer çevresel etkilerin sebep olduğu değişimlerin de astronot diyetlerine besin desteklerinin eklenmesi gibi alternatif çözümlerle tedavi edilebileceğini belirlemeyi başardık” diyor Profesör Ohtsu. Bulgular Scientific Reports bülteninde sunuldu.
Kaynak: Tsukuba Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
