Gökbilimciler, gökyüzünün en parlak yıldızlarından biri olan Vega’nın etrafında dönen dev ve kavurucu derecede sıcak bir gezegene yönelik yeni ipuçları keşfetmiş.
Bu ay The Astrophysical Journal bülteninde yayımlanan araştırmaya, Boulder – Colorado Üniversitesi’nin Astrofizik ve Gezegen Bilimleri Bölümü’nde üniversite öğrencisi olan Spencer Hurt önderlik etmiş.
Araştırmada, simgesel ve nispeten genç bir yıldız olan Vega’ya odaklanılıyor. Lyra (Çalgı) takımyıldızının parçası olan Vega, Güneş’imizin iki katı kütleye sahip. Bu gök cismi, Dünya’dan sadece 25 ışık yılı veya yaklaşık 240 trilyon kilometre uzaklıkta duruyor; gökbilimsel açıdan konuşursak, epey yakında…
Bilim insanları ayrıca Vega’yı, ışığı gittiği zaman bile teleskoplarla görebiliyor. Çalışmanın eş yazarı Samuel Quinn, bu durumun yıldızı önemli bir araştırma adayı haline getirdiğini söylüyor.
Harvard & Smithsonian Astrofizik Merkezi’nde gökbilimci olan Quinn, “O kadar parlak ki, diğer yıldızlar alacakaranlıkta güneş ışığından görünmezken bile onu gözlemleyebilirsiniz” diyor.
Yıldızın şöhretine rağmen, araştırmacılar henüz Vega’nın etrafında dönen tek bir gezegen bile bulabilmiş değil. Fakat bu durum değişmek üzere olabilir: Yerden yapılan on yıllık gözlem verilerini kullanan Hurt, Quinn ve meslektaşları, yıldızın bilinen ilk dünyası olabilecek garip bir sinyal ortaya çıkarmışlar.
Eğer takımın bulguları doğruysa; bu yabancı gezegenin yörüngesi Vega’ya o kadar yakın ki, bir yılı Dünya’nın 2,5 gününden kısa sürüyor. (Bunun aksine Merkür’ün Güneş etrafında dönmesi 88 gün alıyor). Üstelik bu aday gezegen, bilinen en sıcak ikinci dünya da olabilir: Yüzey sıcaklıkları, ortalamada 2.980 derece Celsius’luk kavurucu bir seviyeye ulaşıyor.
Hurt ayrıca grubun araştırmasının, Vega’nın çevresinde gizleniyor olabilecek diğer egzotik dünyaların da keşfedilmesini kolaylaştırabileceğini söylüyor.
“Bu sistem, kendi güneş sistemimizden çok daha büyük olan devasa bir sistem” diyor Hurt. “O sistemde başka gezegenler de olabilir. Bakalım onları tespit edebilecek miyiz.”
Gençlik enerjisi
Quinn denemek istiyor. Bilim insanları, şimdiye kadar 4.000’den fazla ötegezegen (Dünya’nın güneş sisteminin ötesindeki gezegenler) keşfetmiş. Fakat bunların az bir kısmı, Vega kadar parlak veya Dünya’ya yakın olan bir yıldızın etrafında dönüyor. Yani eğer bu yıldızın etrafında gezegenler varsa, bilim insanları onlara çok detaylı bir şekilde bakabilir.
“Vega’nın etrafında bir gezegen bulmak gerçekten heyecan verici olur çünkü gelecekte, daha soluk yıldızların etrafındaki gezegenlerin sunamayacağı biçimlerde nitelendirme fırsatları sağlar” diyor Quinn.
Ancak dikkat edilmesi gereken bir nokta var: Vega, bilim insanlarının A tipi yıldız şeklinde adlandırdığı bir yıldız türü. Bu cisimler genelde bizim güneşimizden daha büyük ve daha genç olup çok daha hızlı dönebiliyorlar. Örneğin Vega, kendi ekseninde 16 saatte bir dönüyor; Güneş’in 27 Dünya günü süren dönüş döneminden çok daha hızlı… Quinn böylesi yüksek bir temponun, yıldızın hareketine ve buna bağlı olarak da yörüngesindeki gezegenlere yönelik hassas veri toplanmasını zorlaştırabileceğini söylüyor.
Quinn ve meslektaşları bu göksel saklambaç oyununu kazanmak için, ABD’nin Arizona eyaletinde bulunan Fred Lawrence Whipple Gözlemevi’nin yaklaşık 10 yıldır Vega’dan topladığı verileri didik didik etmişler. Araştırma takımı, özellikle yabancı bir gezegenin varlığını gösteren bir işaret (yıldızın hızında meydana gelen hafif bir değişim) aramış.
“Eğer bir yıldızın etrafında bir gezegen varsa, bu gezegen yıldızı kendine doğru çekebilir ve ileri geri yalpalamasına sebep olabilir” diyor Quinn.
Yazar: Daniel Strain/Boulder – Colorado Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
