Bristol Üniversitesinde çalışan araştırmacıların yeni çalışmalarında ortaya çıkardığı üzere yaban mersinlerinin mumlu dış kaplamasında yer alan küçük yapılar, bu meyvelere mavi renklerini veriyor.
Söz konusu durum, aralarında mürdüm eriğinin, yaban eriğinin ve ardıç meyvesinin yer aldığı aynı renkteki birçok meyvede de geçerli.
Geçtiğimiz ay Science Advances bilim bülteninde yayımlanan çalışmada araştırmacılar, kabuğunda koyu kırmızı renk pigmentleri bulunmasına rağmen yaban mersinlerinin niçin mavi olduğunu gösteriyor. Meyvenin mavi rengini, aslında meyveyi çevreleyen mumsu bir katman sağlıyor. Bu katman mavi ve morötesi ışığın saçılmasına yol açıyor. Böylelikle yaban mersinleri insanlara mavi, kuşlara ise mavi-morötesi görünüyor. Bu kromatik mavi-morötesi yansıma, mumsu yüzeydeki rastgele dizilmiş kristal yapıların ışık ile etkileşiminden ortaya çıkıyor.
Bristol Üniversitesi Biyolojik Bilimler Fakültesinde araştırma görevlisi olarak çalışan Rox Middleton şöyle açıklıyor: “Yaban mersinlerini sıktığınızda mavi rengi elde edemiyorsunuz çünkü bu renk, meyvenin pigmentli suyunda bulunmuyor. Renkle ilgili tuhaf bir şey olması gerektiğini işte bu yüzden biliyorduk.
“Dolayısıyla mumu ortadan kaldırdık ve onu kart üzerinde yeniden kristalleştirdik. Böyle yaparak yepyeni bir mavi-morötesi kaplama oluşturmayı başardık.”
Bu ultra ince renklendirici yaklaşık iki mikron kalınlığında. Yansıtıcılığı daha düşük olsa da görünür derecede mavi. Ayrıca morötesini iyi yansıtıyor ve muhtemelen yeni renklendirme yöntemlerine kapı aralıyor.
“Doğanın cidden hünerli bir numara sergilemek üzere evrimleştiğini ve önemli bir renklendirici için ultraince bir katman ortaya çıkardığını gösteriyor” diyor Rox.
Çoğu bitki, bilim insanlarının birçoğunu hâlâ anlamadığı birden fazla işlevi olan ince bir mumsu tabakayla kaplı. Kendi kendini temizleyen su itici bir kaplama yönünden çok etkili olabileceklerini bilseler de yapının görünür renklendirme için ne denli önemli olduğunu daha yeni yeni anlıyorlar.
Araştırma takımı şimdi bu kaplamayı daha kolay şekilde üretmenin ve uygulamanın yollarına bakmayı planlıyor. Bu sayede daha sürdürülebilir, biyolojik olarak uyumlu ve hatta yenebilir morötesi ve mavi renkli yansıtıcı bir boya ortaya çıkarılabilir.
Dahası bu kaplamalar, bitkileri koruyan doğal biyolojik kaplamalarla aynı işlevleri taşıyabilir.
Rox şöyle ekliyor: “Burnumuzun dibinde, her zaman yetiştirip yediğimiz popüler meyvelerde bilinmeyen bir renklendirme mekanizması olduğunu bulmak çok ilginçti.
“Çok daha heyecan verici olanıysa mumdan faydalanarak o rengi tekrar üretmek ve daha önce kimsenin görmediği yeni bir mavi kaplama yapmaktı.
“Hayalimiz ise bu doğal mumun tüm o işlevselliğini yapay mühendislik uygulanan maddelerde toplamak!”
Kaynak: Bristol Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
