Obezitenin insanlarda çok sayıda hastalığın gelişimiyle bağlantılı olduğu biliniyor. Kalp hastalığı, diyabet ve diğer rahatsızlıklar, obez bireylerde son derece yaygın görülüyor. Fakat vücut organlarının kronik obezlik sebebiyle nasıl bozularak işlevlerini kaybettiği tam bilinmiyor. Tokyo Tıp ve Diş Hekimliği Üniversitesinde (TMDU) çalışan bir grup araştırmacı, Nature bülteninde yayımlanan yeni bir makalede fare modeli deneylerini kullanarak, yüksek yağ içeren bir beslenme düzeninin veya genetik olarak tetiklenen obezliğin, saçların incelmesini ve dökülmesini nasıl etkileyebildiğini incelemişler. Makalenin yazarları, obezliğin belli iltihap sinyallerinin başlatılması yoluyla saç kökündeki kök hücrelerin (SKKH) tükenmesine yol açabildiğini ve saç kökünün yeniden oluşmasını önleyip, nihayetinde saç köklerinin kaybına sebep olabileceğini keşfetmişler.
Normalde SKKH’ler, her saç kökü döngüsünde kendi kendini yeniliyor. Bu işlem, saçımızın sürekli yeniden çıkmasını sağlayan sürecin bir parçasını oluşturuyor. İnsanlar yaşlandıkça, SKKH’ler kendi kendilerini yenilemeyi başaramıyor ve bu durum daha düşük miktarda SKKH’ye yol açarak, saçın incelmesine sebep oluyor. Fazla kilolu insanlarda androjenik alopesi (erkek tipi saç dökülmesi) tehlikesi daha yüksek olsa da, obezliğin saç incelmesini hızlandırıp hızlandırmadığı ve moleküler işleyişlerin nasıl gerçekleştiği çoğunlukla bilinmiyormuş. Bu soruları ele almayı hedefleyen araştırmacılar, iş başındaki mekanizmalardan bazılarını belirlemiş.
Çalışmanın baş yazarı Hironobu Morinaga, “Yüksek yağ içeren beslenme düzeni, özellikle yaşlı farelerde kıl çıkaran olgun hücreleri yenileyen SKKH’leri tüketerek kıl incelmesini hızlandırıyor” diyor.
“Yüksek yağlı yiyecekler ile beslenen ve standart şekilde beslenen farelerin SKKH’lerindeki gen ifadesini karşılaştırıp, faaliyete geçtikten sonra bu SKKH’lere neler olduğunu takip ettik.
“Yüksek yağlı yiyeceklerle beslenip obez olan farelerdeki SKKH’lerin akıbetinin değişerek, faaliyete geçtikleri sırada sebum salgılayan cilt yüzeyindeki korneositlere veya sebositlere dönüştüklerini bulduk. Bu farelerde SKKH’lerin kaybolmasının yanısıra, hem daha hızlı saç kaybı hem de daha ufak saç kökleri görüldü.”
“SKKH’lerde, arka arkaya dört gün yüksek yağla beslenmeyle bile oksidatif stres artışı ve üst deriyle ilgili farklılaşma işaretleri ortaya çıktı.”
Çalışmanın yazarlarından Emi K. Nişimura, “Yüksek yağla beslenen farelerin SKKH’lerindeki bu gen ifadesi, SKKH’ler içerisinde iltihabi sitokin sinyallerinin faaliyete geçtiğini gösteriyor” diyor. “SKKH’lerdeki bu iltihabi sinyaller, yine SKKH’lerdeki saç kökünün yenilenmesinde önemli rol oynayan kirpi Sonic sinyalleşme güzergâhını çarpıcı şekilde baskılıyor.”
Araştırmacılar kirpi Sonic sinyalleşme güzergâhının bu süreçte etkinleşmesiyle, SKKH’lerin tükenmekten kurtarılabileceğini doğrulamışlar. “Bu sayede, yüksek yağlı beslenme düzeniyle ortaya çıkan saç kaybı önlenebilir” diyor Nişimura.
Araştırma, yüksek yağ içeren bir beslenme düzeninin veya genetik şekilde başlayan obezitenin ardından ortaya çıkan belirli hücresel akıbet değişimleri ile doku bozulmalarına yönelik yeni ve ilginç tespitler sunuyor. Gelecekte saç incelmesinin önlenmesine ve tedavisine kapı aralayabilecek bulgular, obeziteyle ilgili hastalıkların anlaşılması bakımından da fırsat doğuruyor.
Kaynak: Tokyo Tıp ve Diş Hekimliği Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
