Bir hedefe ulaşmak için çaba gösterme motivasyonumuz, beyinde yer alan bir ödül sistemiyle kontrol ediliyor. Fakat pek çok nöropatolojik durum, bu ödül sistemini bozup çalışma isteğini azaltıyor. Japonya’da çalışan bilim insanları, geçenlerde maymunların ödül sistemini değiştirerek bu hayvanların davranışını incelemiş. Bu sayede ödül sistemi bulmacasının, motivasyonun artırılmasına yardımcı olabilecek bazı çok önemli parçaları ortaya çıkarılmış.
Yaptığımız şeyleri neden yapıyoruz? Bizi, sıradan olsalar bile hedeflere ulaşmak için çaba göstermeye ikna eden şey ne? Örneğin bizi yiyecek aramaya ne itiyor? Sinirbilimsel açıdan bu soruların cevabı, beynin ödül sisteminde gizli. Bu evrimsel mekanizma, çalışma veya hedeflerimize ulaşmanın maliyeti olarak risk alma isteğimizi kontrol edip, algılanan ödüllerin keyfini çıkarmayı sağlıyor. Depresyon, şizofreni veya Parkinson hastalığından muzdarip kişilerde, beynin ödül sistemi sıklıkla bozuluyor ve bu kişilerde çalışma motivasyonunun azalmasına ya da kronik yorgunluğa yol açıyor.
İnsanı güçten düşüren davranışsal engellerin üstesinden gelmenin bir yolunu bulmaya çalışan sinirbilimciler, ödül sisteminin “anatomisini” araştırıyor ve bu sistemin, bir işi yapıp yapmayaya karar verirken fayda/maliyet ödünleşimini nasıl değerlendirdiğini araştırıyorlar. Japonya Ulusal Kuantum ve Radyoloji Bilimleri Enstitüsü’nde çalışan Dr. Yukiko Hori ve meslektaşları, ödül sistemlerinin fayda ve maliyet tabanlı motivasyonuna yönelik en önemli sorulardan bazılarını cevaplayan bir çalışma yürütmüşler. Araştırmacıların bulguları PLoS Biology bülteninde yayımlandı. Bilim insanları, fayda/maliyet analizi ve çalışma motivasyonunda D1R ve D2R isimli iki dopamin reseptörü sınıfının büyük önem taşıdığını belirtiyor. Dopamin, motivasyona yol açma ve fayda/maliyet analizine dayalı davranışın düzenlenmesinde merkezi bir rol oynayan bir “nörotransmitter” veya sinyal molekülü.
Japonya Ulusal Kuantum ve Radyoloji Bilim ve Teknolojisi Enstitüleri. Ç: O.
