Şimdi bunun niçin işe yaradığını biliyoruz.
Yeni araştırma, düşük kalorili beslenme düzenlerinin hayvanlardaki tip 2 diyabeti tersine çevirdiği mekanizmaları ortaya çıkarıyor. Eğer bu etkiler insanlara aktarılabilirse, söz konusu kronik durumu tedavi etmek için bir sürü yeni ilaç seçeneğimiz olabilir.
Beslenme düzeni ile tip 2 diyabet arasındaki bağlantılar iyi biliniyor (tip 2 diyabet, vücut artık kendi kan glukozu seviyelerini idare edemediği zaman tetikleniyor) ancak bu son çalışma, bahsi geçen sağlık durumunun bazı vakalarda tersine çevrilebileceğini gösteren ve sayıları giderek artan bulgular arasında yer alıyor.
Araştırmacıların oluşturduğu takım, farelere çok düşük kalorili bir beslenme düzeni (VLCD) sundu ve hayvanların kan glukozu seviyelerinin hızlı şekilde düştüğünü keşfetti. Dahası, bunun tam olarak niçin gerçekleştiğine ilişkin ilave detayları ortaya çıkardılar.
Araştırmacılardan biri olan Maryland’deki Howard Hughes Tıp Enstitüsü’nden Gerald I. Shulman şöyle söylüyor: “Bu yaklaşımı kullanarak karaciğer karbonhidrat ve yağ metabolizmasını kapsamlı şekilde sorguladık ve söz konusu durumun, çok düşük kalorili bir beslenme düzenini takip eden ani hiperglisemi değişikliğinden sorumlu üç mekanizmanın bileşimi olduğunu gösterdik.”
Beslenme düzeninin etkilediği üç karaciğer mekanizması; laktat ve amino asitlerin glukoza dönüşmesi, karaciğer glikojeninin glukoza dönüşmesi ve karaciğerin insüline olan tepkisini geliştiren, yağ içeriğinin azalmasıydı.
Bu tepki önemli çünkü vücut yeterli insülin üretemediği veya ona dirençli hale geldiği zaman, bu kan şekerleri artıyor ve tip 2 diyabet meydana geliyor.
Diğer bir deyişle araştırma, üç yüksek glukoz seviyesi sebebinin VLCD ile nasıl hedef alındığını gösteriyor; üstelik sonuçlar sadece üç günde farkedilebilir duruma gelmişti. Çalışma boyunca kemirgenlerin vücut ağırlığı etkilenmedi.
Ancak tip 2 diyabetin tedavi edildiğini beyan etmeden önce, aynı şeyin insanlarda da işe yarayıp yaramayacağını bulmamız gerekiyor ve ayrıca bilim insanları, kullandıkları izotop gözlemleme yöntemlerini insanlardaki deneyde de kullanmak için şimdi bir araya geliyorlar.
VLCD’ler daha önce de tip 2 diyabetin tersine çevrilmesiyle bağlantılanmıştı fakat şimdi neler olduğunu onaylamak için daha fazla veriye ve ilave araştırmaya ihtiyacımız var. Bu yüzden, altta yatan işleyişler hakkında yapılan bu son çalışma bu konuda yardımcı olabilir.
2015 tarihli bir çalışmada, pankreasta sadece bir gram yağ kaybetmenin (ister düşük kalorili bir beslenme yoluyla, ister ameliyat yoluyla) insülin seviyelerini eski haline getirmeye yardımcı olabildiği bulunmuştu (ancak çalışmaya sadece 18 denek katılmıştı).
Bu arada bu yılın başlarında fareler üzerinde yapılan bir çalışmada, aralıklı şekilde perhiz yapmanın da tip 2 diyabete yol açan biyolojik işleyişleri eski haline getirebileceği bulunmuştu.
Bunların hepsi ümit verici şeyler ancak hâlâ veri toplama aşamasında bulunuyoruz; deneyler ya hayvanlar üzerinde ya da inandırıcı olmayan, ufak miktardaki insan örnekleri üzerinde yürütülmüştü.
Eğer onaylama yapabilirsek, bu sağlık durumuyla yaşayan insanlar için umut ışığı doğabilir; son zamanlara kadar tip 2 diyabetin zamanla iyiye değil, kötüye gidebildiği veya en iyi ihtimalle doğru ilaç tedavisiyle kontrol altına alınabileceği düşünülüyordu.
Sadece ABD’de, bu sağlık durumunun 2050 yılında nüfusun yaklaşık üçte birini etkilemesi bekleniyor. Bu yüzden yeni ve etkili tedavilerin acilen aranması gerekiyor.
Fakat VLCD’ler genelde klinik olarak gözetlendiği ve günlük 800 kaloriden az şekilde sunulduğu için, vücut üzerinde genel olarak mükemmel olmayan ve hesaba katılması gereken başka bedeller de var.
Sert bir beslenme düzeni, gerekli besinlerin tedariğini durdurmaya ve muhtemel olarak kalp hastalığı tehlikesini de artırmaya yatkınlık gösteriyor, bu yüzden tedaviler geliştirilmeden önce bütün bunların hesaba katılması gerekiyor, fakat göstergeler umut vadediyor.
“Bu sonuçlar eğer insanlarda onaylanırsa, tip 2 diyabet sahibi hastalaları daha etkili şekilde tedavi etmek için yeni ilaç hedefleri sunacaklar” diyor Shulman.
Araştırma Cell Metabolism bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
