En son kablosuz sinyal teknolojisini kullanan araştırmacılar, gökbilim için yeni bir radyo alıcısı geliştirmişler. Alıcı, radyo dalgalarını geleneksel alıcılara kıyasla birkaç kat daha geniş menzilden yakalayabiliyor ve uzaydaki pek çok molekül tipinin yaydığı radyo dalgalarını tek seferde tespit edebiliyor. Yeni gelişmenin, evrenin evrimine ve yıldız ile gezegen oluşum mekanizmalarına yönelik yürütülen çalışmalarda önemli ilerlemeler sağlaması bekleniyor.
Yıldızlararası moleküler gaz ve toz bulutları, yıldızlara ve gezegenlere malzeme sağlıyor. Her bir molekül tipi, kendine özgü frekanslarda radyo dalgaları yayıyor ve gökbilimciler, çeşitli moleküllerden gelen yayılımları geniş bir frekans aralığında tespit ediyor. Bu radyo dalgalarını gözlemleyerek, yıldızlararası moleküler bulutların fiziksel özellikleri ve kimyasal bileşimleri hakkında bilgi edinebiliyoruz. Geniş bantlı bir alıcı sisteminin geliştirilmesine yön veren şey de bu olmuş.
Bir radyo teleskobunun eş zamanlı şekilde gözlemleyebildiği radyo frekans aralığı genelde çok sınırlı. Bunun sebebi de, bir radyo alıcısını meydana getiren bileşenlerin nitelikleri. Bu yeni araştırmada ise Osaka Vilayet Üniversitesi (OPU) ile Japonya Ulusal Gökbilimsel Gözlemevi’nde (NAOJ) çalışan araştırmacılar, çeşitli bileşenlerin bant genişliğini artırmış. Söz konusu bileşenler arasında radyo dalgalarını alıcıya getiren boynuz, radyo dalgalarını nakleden dalga yönlendirici devre (metal tüp) ve radyo frekans dönüştürücüsü gibi cihazlar yer alıyor. Bu bileşenleri bir alıcı sisteminde birleştiren takım, eş zamanlı şekilde tespit edilebilen ve öncekilerden birkaç kat daha geniş olan bir frekans aralığına ulaşmış. Üstelik bu alıcı sistem, NAOJ’un Nobeyama Radyo Gözlemevi’nde yer alan OPU 1,85-m radyo teleskobuna takılmış ve gerçek gök cisimlerinden gelen radyo dalgalarını başarıyla yakalamış. Bu durum, yeni araştırmada elde edilen sonuçların gerçek gökbilim gözlemlerinde son derece kullanışlı olduğunu gösteriyor.
Yeni alıcılar ile eş zamanlı şekilde gözlenebilen frekans aralığı, Atakama Büyük Milimetre/Milimetre Altı Teleskop Dizisi’nde (ALMA) kullanılan alıcılarla kıyaslandığında çarpıcı boyutta. ALMA, 211 ve 373 GHZ arasındaki radyo frekanslarını kapsamak amacıyla Bant 6 ve 7 olmak üzere iki alıcı kullanıyor. Fakat tek seferde bunların sadece bir tanesi kullanılabiliyor. ALMA alıcıları, buna ilaveten Bant 6 ve 7 alıcılarını kullanarak sırasıyla 5,5 ve 4 GHz genişliklerindeki iki frekans aralığı şeridini gözlemleyebiliyor. Yeni geniş bantlı alıcı ise bunun aksine tüm frekansları tek bir üniteyle kapsayabiliyor. Bunlara ek olarak alıcı, özellikle daha yüksek frekans bandında tek seferde 17 GHz’lik bir frekans aralığındaki radyo dalgalarını tespit edebiliyor. Çalışma, Publications of the Astronomical Society of Japan bülteninde iki makale halinde yayımlandı.
Kaynak: Japonya Ulusal Doğal Bilimler Enstitüleri. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
