Heidelberg Üniversitesinde çalışan psikologlar, zihinsel hızın (hızlı karar vermeyi gerektiren meselelerle başa çıkma hızımız) onlarca yıl geçse bile fazla değişmediğini aktarıyor. Dr. Mischa von Krause ve Dr. Stefan Radev öncülüğünde çalışan araştırmacılar, bir milyonu aşkın katılımcıyla internet üzerinden yürütülen büyük çaplı bir deneyin sonuçlarını değerlendirmişler. Yeni çalışmanın bulguları, bilişsel bilgi işleme hızının 20 ve 60 yaşları arasında büyük oranda durağan kaldığını ve yalnızca daha ileriki yaşlarda gerilediğini gösteriyor. Heidelberg’deki araştırmacılar, bu sebeple günümüze kadar devam eden bir varsayıma da şüpheyle yaklaşıyor: Zihinsel hızın, yetişkinliğin erken dönemlerinde gerilemeye başladığı varsayımına…
Başkanlığını Heidelberg Üniversitesi Psikoloji Enstitüsünde çalışan Profesör Dr. Vandreas Voß’un yürüttüğü Nicel Araştırma Yöntemleri bölümünde araştırmacı olan Dr. von Krause, “Yaygın varsayıma göre yaşlandıkça, harici uyaranlara daha yavaş tepki veriyoruz” diyor. “Ancak durum böyle olsaydı, zihinsel hızın yirmi yaş civarında en yüksek olması ve sonrasında artan yaşla beraber gerilemesi gerekirdi.” Araştırmacılar bu kuramı doğrulamak üzere, ABD’de örtülü eğilimler üzerine yürütülen büyük çaplı bir çalışmanın verilerini yeniden değerlendirmiş. Bir milyonu aşkın katılımcıyla internet üzerinden yürütülen bu deneyde, deneklerin bir düğmeye basarak insan fotoğraflarını “beyaz” veya “siyah” kategorilerine ve kelimeleri de “iyi” veya “kötü” kategorilerine göre sıralaması gerekiyormuş. Dr. von Krause’ye göre Heidelberg’de yürütülen yeni çalışmada içeriğin odak noktası pek önemli değil. Araştırmacılar toplanan bu büyük miktarda veriyi, bilişsel karar verme süresini ölçmeye yarayan bir tepki süresi deneyi şeklinde kullanmış.
Dr. von Krause ve meslektaşları verileri değerlendirirken, deneklerin tepki süresinin ortalamada artan yaş ile beraber yükseldiğini fark etmiş. Fakat matematiksel bir modelin de yardımıyla, söz konusu olgunun zihinsel hızda meydana gelen değişimlerden kaynaklanmadığını göstermişler. “Yaşlı deneklerin genelde daha dikkatli cevap vermeleri ve hata yapmaktan kaçınmaya daha çok odaklanmaları sebebiyle yavaş kaldıklarını düşünüyoruz” diyor Mischa von Krause. Motor işlevlerdeki yürütme hızı da yetişkinlik boyunca yavaşlama gösteriyor. Deneydeki yaşlı katılımcıların, doğru cevabı bulduktan sonra uygun düğmeye basması daha uzun sürmüş.
Çalışmanın bir diğer bulgusu da ortalama bilgi işleme hızının yalnızca 60 yaş üstündeki katılımcılarda devamlı şekilde azalıyor olması. “Görünüşe göre zihinsel hızımızda önemli kayıplar meydana gelecek diye korkmamıza gerek yok; özellikle de tipik bir çalışma hayatı boyunca” diyor Mischa von Krause. “Genel olarak konuşursak, tüm yaş gruplarındaki deneklerin zihinsel hızı yüksek ve düşük olan bireyleri kapsadığını da belirtmemiz gerekiyor. Elde ettiğimiz sonuçlar ortalama eğilimle ilgili.”
Çalışma geçtiğimiz hafta Nature Human Behaviour bülteninde yayımlandı.
Kaynak: Heidelberg Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
