Zika virüsü Brezilya’da ilk ortaya çıktığından beri 1 yıl geçmiş. Bu süre zarfında, Zika virüsü ile mikrosefali hastalığıyla arasında önemli bağlantılar keşfedildi. Nörolojik bir anomali olan mikrosefalide bebekler, olması gerekenden daha küçük bir kafa ile doğuyorlar. Bu şubatta, Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri(CDC) Zika-mikrosefali ilişkisini acil bir küresel sağlık sorunu olarak ilan etti.
Araştırmacılar hala Zika virüsü ile mikrosefali arasında kesin bir bağ olup olmadığını ya da Zika virüsünün nasıl mikrosefaliye sebep olabileceğini tam olarak anlayabilmiş değil. Ancak Science’ta yayımlanan yeni bir çalışmada, araştırmacılar virüsün ait olduğu familyadaki diğer üyelerin aksine, Zika virüsünün gelişmekte olan beyin hücrelerini hedef aldığını keşfetti. Zika virüsünün nöronlara nasıl saldırdığını tam olarak anlamak, sadece mikrosefaliyle arasındaki bağı doğrulamak kalmıyor aynı zamanda virüsün doğasını tam olarak anlayarak, mikrosefaliye neden olmasını engellemek için de yardımcı oluyor.
Zika virüsünün özel olarak sinir hücrelerine nasıl etki ettiğini anlamak için, önce virüsün sinir hücreleriyle nasıl temas haline geçtiklerine bakılıyor. Brezilyalı bir hastadan izole ettikleri virüsü, hamileliğin ilk zamanlarındaki cenin beyin gelişimine güzel model olan sinir kök hücreleri bulunan bir kaba yerleştiriyorlar.
Sadece birkaç gün sonra virüsün sinir kök hücrelerinin çoğunu öldürdüğü görülüyor. Kontrol olarak hazırlanan Zika virüsüne mağruz bırakılmamış sinir hücrelerini içeren kapta ise, yüzlerce hücrenin büyüdüğü gözlemleniyor.
İkinci bir deneyde, araştırmacılar laboratuarda büyütülen organoid adı verilen küçük beyin parçalarının bir kısmına Zika virüsü uygulayıp bir kısmına uygulamıyorlar. Zika virüsüne mağruz bırakılanlar, diğerlerine göre %40 daha az büyüyorlar. Ardından, Zika virüsü ile aynı aileden olan dengue virüsü ile aynı deney yapılıyor. Dengue virüsü uygulanan ve uygulanmayan mini-beyinler aynı oranda büyüme gösteriyor. Başka bir deyişle, dengue virüsünün sinir hücresine bir etkisi bulunmuyor.
Bu sonuçlar; Zika virüsünün özel olarak sinir hücrelerine saldırdığını ve çok benzemelerine rağmen dengue virüsünün aynı etkiye sahip olmamasından dolayı Zika virüsüne özgün bir özellik olduğunu gösteriyor.
Araştırmacılar Zika’nın cenin gelişimindeki etkisini tam olarak anlayabilmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunun farkındalar ve bu çalışmanın Zika ile beyin anomalileri arasında kurulan bağın kuvvetlenmesine yardımcı olduğu görüşündeler. Bu bilgilerle birlikte, virüsün doğasının ve yapısının daha iyi aydınlatılmasıyla, daha etkili tedavi, uygulama ve engellemeler yapılabilecek.
