Büyük olasılıkla volkanik faaliyetlerin tetiklediği devasa bir sera gazı yayılımı, yaklaşık 56 milyon yıl önce gerçekleşen ve Paleosen-Eosen Termal Maksimum (PETM) adıyla bilinen olağanüstü bir küresel ısınma dönemine sebep olmuş. Şimdiyse yayımlanan yeni bir çalışmada araştırmacılar, PETM’den önce daha kısa süreli karbon yayılımlarının sebep olduğu daha küçük bir ısınma ve okyanus asitlenmesi dönemi yaşandığını onaylıyor.
İki gün önce Science Advances bülteninde yayımlanan yeni bulgular, bu öncül olay sırasında atmosfere yayılan karbon miktarının, günümüzde fosil yakıtların yakılması ve diğer insan faaliyetleriyle açığa çıkan toplam karbon yayılımlarıyla hemen hemen aynı olduğunu gösteriyor. Sonuç olarak kısa süreli yaşanan bu öncül olay, mevcut yayılımlar hızlı şekilde sonlandırılabilmesi halinde olabilecekleri temsil ediyor. PETM’de yaşanan çok daha uç noktadaki küresel ısınma ise, karbonun atmosfere bu hızda yayılmaya devam etmesinin sonuçlarını gösteriyor.
Santa Cruz – California Üniversitesinde Okyanus Sağlığı bölümü başkanı ve Dünya ve gezegen bilimleri profesörü olan eş yazar James Zachos şöyle aktarıyor: “Bu kısa süreli karbon yayılımı, halihazırda insan kaynaklı yayılımlardan çıkan miktara eşit. Eğer yayılımları bugün durdursaydık, bu karbon nihayetinde denizin derinliklerine karışır ve denizin derinliklerindeki hazne de muazzam boyutta olduğundan, sinyali kaybolurdu.”
Bu süreç binlerce yıl sürerdi. İnsan standartlarına göre uzun olan bu süre, daha uç noktalı PETM’nin etkilerinden kurtulması on binlerce yıl süren Dünya’nın iklim sistemi için ise kısa.
Yeni bulgular, Birleşik Devletler’in Atlantik kıyısı boyunca yer alan sığ sularda biriken ve şimdi Atlantik Kıyı Düzlüğü’nün parçası olan deniz tortularının analizine dayanıyor. PETM zamanında deniz seviyeleri daha yüksekmiş ve Maryland, Delaware ile New Jersey eyaletlerinin büyük bölümü su altındaymış. Araştırmacıların çalışmada kullandığı bölgedeki tortu çekirdeklerini ise ABD Jeolojik Araştırma Kurumu (USGS) çıkarmış.
Okyanusun atmosferden büyük miktarlarda karbon dioksit çekmesi sonucu deniz tortularındaki karbon izotopu bileşimlerinde meydana gelen önemli değişim ve okyanus kimyasında yaşanan çarpıcı değişimlere ait diğer bulgular, PETM’nin bıraktığı izleri temsil ediyor. Deniz tortuları, okyanusun yüzey sularında yaşamış olan ve foraminifer şeklinde adlandırılan küçük deniz canlılarının mikroskobik kabuklarını içeriyor. Oluştukları çevresel şartları kayıt altına alan bu kabukların kimyasal bileşimi, daha yüksek yüzey suyu sıcaklıkları ile okyanus asitlenmesine dönük kanıtları ortaya çıkarıyor.
Yazar: Tim Stephens/Santa Cruz – California Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
