Araştırmacılar bakteriyel bir toksinin birçok hastalığa sebep verebileceğini ima ediyor.
Kronik hastalıklar kompleks olduğu gibi farklı tetikleyicilerle de oluşabilir. Ama uzun süreli iltihaplanmanın gelişmesinde yaygın bir faktör var. Bağışıklıktaki bu değişiklik vücut üzerinde şiddetli etkilere sahip ve diyabet, kardiyovasküler hastalıklar ve nörolojik durumların riskini arttırabiliyor.
Bu iltihapanma tetikleyicilerinden en yaygını lipopolisakkarid ya da LPS olarak bilinen bir toksin. Çok sayıda bakteri türü tarafından üretilip organizmanın dış kaplaması gibi davranıyorlar.
Bağışıklık sistemimiz bu molekülle temasa geçince lokal bölge acilen savunmaya geçiyor. Enfeksiyon başlamadan bağışıklık sistemi kendisini saldırı için hazırlıyor. LPS genişletilmiş bir periodda hissedilirse etkiler sistemik hale geçip tüm vücudu etkiliyor.
LPS’nin en yaygın olduğu yer sindirim sisteminin mide ve bağırsakları kapsayan bölümü. Burada çoğu toksin üreten yüzlerce mikrobiyal tür bulunabilir. Buna rağmen bağırsaklarımız bu tarz bir rekabete hazırdır ve geniş çaplı iltihaplanmadan korunacak mekanizmalara sahip.
Ne yazık ki bazı zamanlarda sistemde çatlaklar olabiliyor ve LPS taşıyıcı bakteriler dolaşıma girmek için yol bulabiliyor.
Sepsis dışında kanda bakterinin bulunma potansiyeli çok fazla kanıt teşkil etmez. Ancak 2015’te Büyük Britanya ve Güney Afrikadaki araştırmalar LPS’nin kanda bulunup bulunamayacağını araştırdılar. Bu olgu hakkında makaleleri taradılar.
Bu araştırmacılardan oluşan takım, kandaki bu toksinin çok farklı örneklerini buldu. Daha da ilginci birçok araştırmada HIV enfeksiyonu, karaciğer hastalığı ve diyabette yüksek LPS seviyeleri görülüyor. Bu durum, LPS nin LPS’nin kronik hastalıklarda ilk saldırıdan sorumlu olduğunun göstergesi.
Temel mekanizmayı açıklamak için bu yeterli değil. İltihaplanmaya sebep olan hastalıkların başka bir ayırıcı tanısı da hiperkoagülabite olarak adlandırılan bir olguyla bağdaşıyor. Hiperkogülabiteden kasıt kanın pıhtılaşmaya olan eğilimi. Bu durum genetik tabanlı ve LPS tarafından tetiklenebilir. Geçtiğimiz eylül ayında büyük bir grup bu konu hakkındaki araştırmalarının sonuçlarını yayınladı.
Bu grup, pıhtılaşma sürecini göz önünde canlandırmak adına birçok farklı prosedüre gereksinim duydu. Elektron ve eş odaklı mikroskopi, kalorimetri, tromboelastografi gibi kanın yoğunluğunu belirleyen yöntemler kullandılar. Tüm durumlarda deneylerin hedefinde sağlıklı ve trombositten yoksun bireylerden alınan kan örnekleri üzerinden araştırılan LPS ile indüklenen pıhtılaşma, fibrinojen proteini vardı.
Sonuncusu ise yüksek konsantrasyonlu fibrinojene sahip bireylerde yapıldı. Asıl deneyler ise LPS içeren koli basili türünden birini bu kan örneklerine ekleyip pıhtılaşma süresini gözlemlemek üzerine kuruluydu.
Sonuçlar geldiğinde LPS’nin hiperkoagülabiteye sebep olmasıyla ilgili bazı şüpheler vardı. Her durumda toksin, fibrinojenin pıhtılaşmasına sebep oldu. Zaten bu beklenen bir durumdu ancak bunun dışında bazı sürprizlerle karşılaşıldı.
Birincisi LPS varlığında pıhtılaşmanın doğasındaki farklılık. Pıhtılar homojen değil ancak koyu ve açık alanlarda ağsı yapıda. LPS molekülleri pıhtılaşmanın doğal sürecinde değişik formasyonda kayda değer bir etkiye sahip, diyabet ve inmedeki pıhtılarla paralel özellik gösteriyor.
Bu bilgi postulat için yararlıyken deneylerin diğer sonuçları çok daha değerli. Kullanılan LPS’nin konsantrasyonu insan vücudunda bulunana çok yakın. Bu miktarlara, gramın milyonda biri, 10.000’den az bakteriyle ulaşılabilir. Bu sayıya normalde bağırsaklarda ulaşılır ve bu bakteriler sızıntı ile intestinal bariyeri geçer.
Sonuçlar gösteriyor ki LPS kronik hastalıkların oluşmasında büyük bir rol oynuyor ve küçük bir miktarı bile bu durumun doğru olması için gereken reaksiyonu veriyor. Toksinin zararının kanıtlanması için klinik olarak da test edilmesi gerekiyor. Bu esnada halk sağlığı yetkilileri, bu faktörün kronik hastalıklarda rol oynayıp oynamadığına karar vermek adına kanda bakteri ve LPS aramayı düşünüyorlar.
Çeviren: Kardelen Çelikel
