Görüş, hayvanlar aleminde çok önemli bir etken. Görmek, hayvanların avcılardan kaçmasına, avlarını yakalamasına yardımcı olur; görüş, onların yemek bulmada kullandıkları yegane duyudur. California Berkeley ve Durham Üniversitesi’nden bir grup araştırmacı, hayvanları göz bebeklerinin tiplerine göre sınıflandırarak onların av veya avcı olduklarını söylemeye çalıştı. Başarılı oldular da!
Birazdan bahsedeceğimiz araştırmayı yapmadan önce de bilim insanları bazı hayvanların yarık şeklinde göz bebeklerine sahip olduğunu biliyordu. Söylenene göre, bu tarz gözler gündüz de gece de daha iyi bir görüş sağlıyor. Ancak neden bazı hayvanların göz bebeklerinin yatay bazılarının dikey olduğu bir gizemdi.
Ekip, iki farklı göz bebeğinin nasıl bir görüş sağladığını görmek için bir bilgisayar programından yararlandı. Sonuç şöyle: Göz bebeği yatay olduğunda göze, gözün sağından ve solundan daha fazla ışık giriyor; altından ve üstünden daha az ışık giriyor. Bu görüş, otçul hayvanlara, avcıları çok uzaktan fark etme imkanı sağlıyor.
“Görüşe ihtiyaç duyulmasının ana sebebi yaklaşan avcıyı fark etme gereğidir, bu yüzden de avcılar kör noktalarını minimize etme gereği duymaktadırlar” diyor Berkeley’den optometri profesörü ve araştırmada görev alanlardan birisi olan Martin Banks. Ayrıca bu hayvanlar kafalarını eğdiklerinde göz bebekleri yere dik olmak yerine paralel olarak kalıyor, yani çevreyi görmeye devam ediyorlar.
Düşey göz bebeklerinde ise durum avcılar lehine. Bu tip göz bebekleri avcılara, avları ne kadar uzakta da olsa hedeflerine konsantre olma imkanı sağlıyor. Ancak bu durum yere yakın türlerde geçerli. Kaplan ve Aslan gibi büyük yapılı türlerde bunu gözlemlemek mümkün değil, onlar yuvarlak göz bebeklerine sahip. Çünkü bu hayvanlar zaten yerden daha yüksekteler ve çevrelerine hakimler.
Araştırmacılar bu genel kuralın dışına çıkabilecek türlerin olduğunu belirtirken, çalışmalarının gözün evrimsel sürecine ışık tutabileceğini düşünüyor.
“Gözün ve görüşün ne kadar etkili olduğunu öğreniyoruz. Bu gözün nasıl işlediği sorsunu tamamlamamıza yardımcı olacak yapboz parçalarından sadece biri” diyor Durham Üniversitesi’nden Fizik profesörü Gordon Love. Bu araştırma için ekip kara canlıları üzerinde yoğunlaştı. Sonraki hedefleri bu araştırmayı su ve hava canlılarında uygulamak.
