“Parazitler hepimizin etrafında var ama çok az dikkat çekerler. Bu değişmelidir.” diyor ekolog Kevin Lafferty.
Neden en az sevilen yaratıklar olan parazitler üzerine yoğunlaşmayı tercih ettiniz çalışmanızda?
Parazitoloji dersi için öğretim görevlisi asistanı olmayı sorana kadar parazitlerle ilgilenmiyordum. Hiç ders almadım; parazitlerden tiksiniyordum. Ama öğrencilere incelemeleri için balık, köpek balığı ve omurgasızlar getirdiğimiz zaman etkilenmeye başladım. Bence bir biyologu kadar bu organizmalar hakkında hemen hemen her şeyi biliyordum. Fakat hiç kimse içlerinde parazit aramamı söylememişti. Bunu yaptığımızda ise birçok tür bulduk. Bu, bütün bir eğitim bileşenimin ihmal olduğunu suratıma vurdu. Bundan sonra ben de parazitlerin rolünü bilmenin gerçek bir ihtiyaç olduğuna kara verdim.
Parazitler doğa için ne kadar önemlidir?
Emin değiliz fakat biliyoruz ki asalaklık dünyadaki en popüler yaşam şeklidir. Çoğu hayvan türleri asalaktır. Sadece insanlar için bile 100 kadar insanlara özgü parazit türü vardır. Gezegenimizde açıklanan türler arasında parazit yaşam oranı 60:40’tır. Fakat aslında sayılar parazitlerin lehine olmak koşuluyla daha fazladır.
Bu kadar yaygınsa neden daha fazla dikkate almıyoruz?
Parazitler üzerine yöneldiğimiz çalışmalar genellikle onları nasıl öldürebiliriz ya da nasıl engelleyebiliriz şeklinde oluyor. Bu onların ekolojik rollerinin içeriğine bakmaktan daha iyi bir yol değil. Eski ekologlar parazitlerin farkındaydı, fakat modern zamanlarda parazitlere karşı olan düşünme yönü düştü. Organizmaların içine bakmak için küçük alıştırmalar yapılıyordu. Sonunda son 10 yılda inanılmaz bir ilgi artışı gördük.
Ekosistemler için parazitlerin önemi nedir?
Parazitler ekosistemlerin ayrılmaz, temel bileşenleridir. Daha sağlam ekosistemlerde daha fazla parazit bulursunuz. Bu parazitlerin bulunduğu sistemleri denge dışı kalmış olduğunu düşünen insanları şok edebilir. Genel olarak, düşünülen, bozulmamış yerlerde parazit bulunma eğilimi daha yüksektir.
Fakat size parazitler hakkında romantik şarkılar söylemek istemiyorum ya da onların mükemmel olduğunu, demek istediğim onlar bizim düşmanlarımız. Hiç kimse parazitlere karşı sıcak duygular beslemesin.
İklim değişimi parazitleri nasıl etkileyecek?
Serbest yaşayan organizmalar için, beklentimiz, iklim değişimi ile bazı kazananlar ve kaybedenler olacak. Çoğu parazit benzer deseni izliyorlar. Onlar aralıklara kayacak ve böylece sayıları azalamayacak. Mesela, Afrika’daki sıtma riski haritası tamamıyla değişebilir, fakat bu değişim sonucu durum kötü olmak zorunda değil. Bu oldukça tartışmalı bir ifade, çünkü daha önce de iklim değişikliği sonucu daha hasta bir dünya ortaya çıkacağı konusunda birçok şey yazıldı çizildi.
Hiç ilginç olanlara ev sahipliği yaptınız mı?
Parazitlerle ilgili ilk tecrübem bir yaz kampında olmuştu, bir kene testisime yapışmıştı. Bu duygusal bir yaraya sebep oldu. Kamptaki bütün çocuklar, kamp danışmanını keneyi kibritle yakarken gördüler.
