Şizofreni halisünasyonlar, sanrılar ve diğer algısal bozukluklar meydana getirerek beyin faaliyetini bozan, sinirgelişimsel bir bozukluk. Araştırmacılar, hastalıktaki genetik etkileri uzun bir süredir araşırmış fakat genetik mutasyonlar, hastaların yalnızca ufak bir bölümünde (çeyreğinden daha ufak bir kısmında) belirlenmiş. Şimdiyse yapılan yeni bir çalışma, beyin hücrelerinde meydana gelen “somatik” gen mutasyonlarının, hastalık nöropatolojisinin bir kısmından sorumlu olabileceğini gösteriyor.
Kore İleri Bilim ve Teknoloji Enstitüsü’nde çalışan Dr. Jeong Ho Lee önderliğinde ve Stanley Tıbbi Araştırma Enstitüsü’nde çalışan bir araştırma takımının ortaklığında yürütülen yeni çalışma, Biological Psychiatry bülteninde yayımlandı.
Germ hattı mutasyonları adı verilen geleneksel genetik mutasyonlar, sperm veya yumurta hücrelerinde meydana geliyor ve ebeveynlerden çocuklara geçiyor. Bunun aksine somatik mutasyonlar, döllenmeden sonra embriyoda meydana geliyor ve vücut boyunca ya da izole doku parçalarında ortaya çıkabiliyor. Bu durum, genelde böylesi dizileme çalışmalarında kullanılan bu mutasyonların kan ya da tükürük örneklerinden tespit edilmesini çok daha zor hale getiriyor.
Yakın zaman önce meydana çıkan daha gelişmiş genetik dizileme yöntemleri, araştırmacıların somatik mutasyonları tespit etmesine olanak sağlamış. Yapılan diğer çalışmalar ise, çok düşük seviyelerde mevcut olan mutasyonların bile işlevsel dizilere sahip olabileceğini göstermiş. Önceki çalışmalardan biri, beyindeki somatik mutasyonların şizofreniyle ilişkili olduğuna işaret etmiş fakat böyle bir bağlantıyı pekiştirecek kadar güçlü değilmiş.
Bu yeni çalışmada ise araştırmacılar derin tam ekzon dizilemesi kullanarak, genlerin protein kodlayan kısımları olan ekzonların tamamının genetik kodunu belirliyorlar. Bilim insanları, şizofrenili 27 kişiden ve 31 kişilik kontrol grubundan alınan otopsi örneklerini dizilemiş. Beyin ile karaciğer, kalp ya da dalak konusundan alınan örnekler, bu iki doku arasındaki dizilerin karşılaştırılmasını sağlamış. Güçlü bir analiz yöntemi kullanan araştırma takımı, şizofrenili insanlardan alınan beyin örneklerinde ortalama 4,9 somatik tekli nükleotit varyantı (SNV) veya mutasyonu ile kontrol deneklerinden alınan beyin örneklerinde 5,6 somatik SNV tespit etmiş.
Somatik şizofrenili dokular ve kontrol dokuları arasındaki SNV’lerde kayda değer nicel bir farklılık olmasa da, araştırmacılar şizofreni hastalarındaki mutasyonların halihazırda şizofreniyle ilişkilendirilen genlerde bulunduğunu keşfetmişler. Daha önce şizofreniyle ilişkilendirilen germ hattı mutasyonlarındaki genler, sinaptik sinirsel iletişimle ilişkili proteinlerin kodlanmasını etkilemiş; özellikle de dorsolateral prefrontal korteks adı verilen bir beyin bölgesinde.
Araştırmacılar daha sonra, bu yeni tanımlanan somatik mutasyonların hangi proteinleri etkilemiş olabileceğini belirlemişler. GRIN2B adı verilen bir proteinin, büyük oranda etkilendiği ve iki şizofreni hastasının, GRIN2B geninde somatik mutasyon taşıdığı bulunmuş. GRIN2B, sinir sinyalleşmesinde çok önemli olan NMDA tipi glutamat almaçlarının protein bileşeni. Bilim insanları, hatalı glutamat almaçlarının şizofreni patolojisine katkıda bulunduğundan uzun zamandır kuşkulanıyor. GRIN2B, şizofrenide en çok incelenen genler arasında.
Elseiver. Ç: O.
