Basit sistemler, karmaşık sistemlerden daha hızlı üreyebiliyor. Peki başlangıçta basit olan kimyasal sistemlerden nasıl böyle karmaşık bir yaşam ortaya çıkmış? Kendi kendine çoğalan liflerin oluşturduğu basit bir sistemle işe başlayan Groningen Üniversitesi’ndeki kimyagerler, çoğaltıcılara saldıran bir molekül sunulduğu zaman daha karmaşık nitelikteki yapıların avantaj kazandığını keşfetmişler. Sistem, yaşamın cansız maddeden nasıl ortaya çıkabildiğini açıklamada yol gösteriyor. Sonuçlar 10 gün önce Angewandte Chemie bülteninde yayımlandı.
Yaşamın nasıl ortaya çıktığını cevaplamaya giden yolda, ismini Amerikalı moleküler biyolog Sol Spiegelman’dan alan Spiegelman’ın canavarı duruyor. Spiegelman yaklaşık 55 yıl önce, çoğaltıcıların evrimleşmelerine izin verildiği zaman daha küçük hale gelme eğilimi gösterdiklerini belirlemişti. Groningen Üniversitesi’nde sistemler kimyası profesörü olan Sijbren Otto, ‘Karmaşıklık çoğalma sırasında bir dezavantaj ise, yaşamın bu karmaşıklığı nasıl evrimleşti?’ diye soruyor. Otto’nun daha önce geliştirdiği ve kendi kendine çoğalan bir sistemde, basit yapı taşlarından lif meydana geliyormuş. Şimdiyse Otto, bu canavarı alt etmenin bir yolunu bulmuş.
“Bunu başarmak için sistemimize ölümü sunduk” diye açıklıyor Otto. Otto’nun meydana getirdiği lifler, tekil yapı taşlarından kendi kendine birleşen istifli halkalardan meydana geliyor. Bir halkadaki yapı taşlarının sayısı değişiklik gösterebiliyor fakat istifler her zaman aynı boyutta halka içeriyor. Sistem üzerinde ince ayar yapan Otto ve takımı, ya üç ya da altı yapı taşı içeren iki farklı boyuttaki halkanın oluşmasını sağlamış.
Normal şartlar altında ufak halkalardan meydana gelen lifler, büyük halkalı liflerden daha fazla büyüyor. “Fakat liflerin içindeki halkaları parçalayan bir bileşen eklediğimizde, büyük halkaların daha dirençli hale geldiğini keşfettik. Bu durum, küçük halkalar daha fazla çoğalmasına rağmen daha karmaşık liflerin baskın hale geleceği anlamına geliyor. Küçük halkalardan yapılan lifler daha kolay ‘öldürülüyor.'”
Groningen Üniversitesi. Ç: O.
