Yapılan yeni bir çalışmada gösterildiği üzere otobiyografik olaylarda bol miktarda bulunan sahte anılar, beyne yerleştirilebilir ve sonrasında tersine çevrilebilir.
Araştırmada, sahte hatıratların gerçek anılara zarar vermeden düzeltilebildiği yöntemler (ilk defa) gösteriliyor. Portsmouth, Hagen ve Mainz Üniversiteleri’nde çalışan araştırmacıların yürüttüğü çalışma, Proceedings of the National Academy of Sciences bülteninde yayımlandı.
Anıların sıklıkla yeniden oluşturulduğunu ve bu yüzden hatalı ve şekillendirilebilir olduklarını gösteren bir sürü psikoloji araştırması bulunuyor. Fakat araştırmacılar, otobiyografik olaylardaki sahte anıların ortadan kaldırılabileceğini ilk defa göstermişler.
Anıların nasıl oluştuğunun, belirlendiğinin ve tersine çevrildiğinin araştırılması, bir mahkemede kanıt olarak sunulan sahte anıların hatalı hükümlere yol açabileceği adli ortamlarda oyun değiştirici olabilir.
Araştırmanın eş yazarı olan ve Portsmouth Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nde çalışan Dr. Hartmut Blank’e göre “hiç gerçekleşmemiş bir şeye inanmak ve hatta onu hatırlamak, ciddi sonuçlar doğurabilir. Örneğin polis soruşturmalarında veya adli işlemlerde, sahte itiraflara veya sahte iddialara yol açabilir. Dolayısıyla bu gibi ortamlarda sahte anı tehlikesini azaltmak, çok istenen bir şey.”
“Bu çalışmada, insanları sahte anılarını geri çekmelerinde destekleyebilecek görüşme yöntemlerini belirleyerek, bu yönde önemli bir adım atıyoruz.”
Araştırmacılar, deneye katılan denekleri ebeveynlerinin de yardımıyla kandırmış ve çoğunun gerçek olmayan iki anıya inanmasını sağlamış. Daha sonra iki strateji kullanarak, bu sahte anıları ortadan kaldırmaya çalışmışlar.
Birincisinde, katılımcılara anıların her zaman kişilerin kendi deneyimlerine dayalı olmadığı; bir fotoğraf ya da bir aile üyesinin anlatımı gibi diğer kaynaklara dayanabileceği hatırlatılmış. Sonrasında katılımcılara, iki sahte anının da yer aldığı dört olayın kaynağı sorulmuş.
İkinci stratejide ise kendilerinden bir şeyi tekrar tekrar hatırlamalarının istenmesinin, sahte anıları ortaya çıkarabileceği açıklanmış. Deneklere, olaylara yönelik anıları zihinlerinde yeniden ziyaret etmeleri söylenmiş. Deney sonucunda, sahte anılar önemli oranda azaltılmış ve daha da önemlisi bu durum, gerçek anıları hatırlama kabiliyetini etkilememiş.
Portsmouth Üniversitesi. Ç: O.
