Spor sahalarındaki seyirciler bazen dalga şeklinde bilinen bir gösteri yapar. Bu gösteride ardışık gruplar hep birlikte ayağa kalkarak ellerini havaya kaldırıp bağırır. Elde ettikleri bulguları beş gün önce Current Biology bülteninde sunan araştırmacılar, sülfür molisi adıyla bilinen ufak tatlısu balıklarının da benzer bir şey yaptığını gösteriyorlar. Fakat balıkların bunu yapma sebebi, bir ölüm kalım meselesi. Birlikte hareket eden yüz binlerce balığın ortaya çıkardığı bu toplu dalga hareketi, balıkların avcı kuşlardan korunmasına yardımcı oluyor.
Leibniz Enstitüsü Tatlısu Ekolojisi ve İç Su Balıkçılığı Bölümünde çalışan Jens Krause, “Böyle tekrarlı dalgalarda kaç balığın birlikte hareket ettiğini fark ettiğimizde şaşkınlığa uğradık” diyor. “Metrekare başına 4.000’e kadar balık vardı ve bazen tek bir balık dalgasına yüz binlerce balık katılıyordu. Balıklar bu dalgaları iki dakikaya kadar tekrarlayabiliyor ve her dalga üç ila dört saniye kadar sürüyor.”
Çoğu balık için zehirli özellikteki sülfürlü nehirlerde yaşayan bu olağan dışı balıkların yakınındaysanız, söz konusu davranışı kolaylıkla görebilirsiniz. Bunun sebebi, molilerin aynı şeyi yakındaki bir insana karşı da yapmaları.
Videoda, sülfür molilerinin yırtıcı bir kuşa karşı sergilediği dalga davranışı görülüyor. Video: Juliane Lukas
Carolina Doran ve Juliane Lukas ile birlikte çalışmanın eş yazarı olan ve kendisi de Leibniz Enstitüsü Tatlısu Ekolojisi ve İç Su Balıkçılığı Bölümünde çalışan David Bierbach, “İlk başta balıkların ne yaptığını hiç anlamamıştık” diyor. “Bunların dalga olduğunu fark edince, işlevlerinin ne olabileceğini merak ettik.”
Balıkların bu hareketi, araştırmacılara futbol stadlarından bilinen Meksika dalgalarını hatırlatmış. Nehir civarında balık yiyen pek çok kuşun bulunması, balıklardaki bu dalga hareketinin bir çeşit savunma davranışı olabileceğini düşündürmüş.
Avcı kuşların birinde, balıkların yakalanma olasılığı dalga sayısıyla birlikte azalma göstermiş. Bunun yanısıra yapılan kontrol uygulamalarında kuşlar, dalga gösterilerine karşı tünek yerlerini de daha sık değiştirmişler. Bu durum, kuşların saldırılarını başka tarafa yöneltmeye karar verdiğini akla getiriyor.
Bulgular hep birlikte ele alındığında, balık dalgalarının yırtıcıları caydıran bir işlevi olduğunu destekliyor. Bulgular ayrıca ortaklaşa biçimde gerçekleştirilen bir davranışın, bir hayvanın avlanma tehlikesini nedensel açıdan azaltmaktan sorumlu olduğunu da ilk defa gösteriyor. Bu kapsamda araştırmacılar, keşfin hayvanlardaki ortak davranış çalışmaları bakımından önemli sonuçlar taşıdığını belirtiyor.
“Bilim insanları şimdiye kadar çoğunlukla, ortak davranış kalıplarının bireylerin etkileşiminden nasıl kaynaklandığını açıklamıştı” diyor Krause. “Fakat her şeyden önce hayvanların söz konusu kalıpları neden meydana getirdiği belli değildi. Bizim çalışmamız, bazı ortak davranış kalıplarının yırtıcılara karşı korunmada çok etkili olabileceğini gösteriyor.”
Dalgalanan balıkların, kuşların sülfür molilerine başarılı bir saldırı yürütme ihtimalini azalttığı belli. Fakat henüz belli olmayan şey, bunun tam olarak neden böyle olduğu. Kuşların kafası mı karışıyor? Dalgalar kuşlara fark edildiklerini ve sonuç olarak av yakalama şanslarının azaldığını mı söylüyor? Araştırmacılar, gelecekteki çalışmalarda bu sorulara cevap bulmayı planlıyor.
Kaynak: Cell Basın. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
