Bu yıl Tour de France’ın 17. Bölüm‘ünün başlangıcından itibaren pedallamaya başladığınızı hayal edin. Öncelikle, yaklaşık 400 m’lik kademeli bir yükselti artışıyla 112 km kadar bisiklet süreceksiniz. Fakat henüz eğlenceli kısma, Hautes-Pyrénées dağlarına gelmediniz. Sonraki 64 km boyunca, 1,6 km’lik net bir yükselme artışıyla beraber üç dağ zirvesine tırmanmanız gerekecek. Lynchburg Üniversitesinde çalışan fizik profesörü John Eric Goff, hayatının en fit gününde bile 17. Bölüm’ü bitiremeyebileceğini söylüyor. Kazanan bisikletçi sürüşü beş saat civarında tamamlarken, Goff bunun yakınına bile ulaşamayacağını düşünüyor. Üstelik 17. Bölüm, 23 günlük turda tamamlanması gereken 21 bölümden sadece biri.
Spor fizikçisi olan Goff, (17. Bölüm için tarif edildiği gibi) arazi verileri ile fizik kanunlarını kullanarak Tour de France’ı yaklaşık 20 yıldır modelliyor. Fakat dünyanın en ünlü bisiklet yarışını tamamlamak için gereken fiziksel kabiliyetleri hâlâ idrak edemediğini söylüyor. Bir Tour de France bölümünü günler yerine saatlerle ölçülen bir sürede sadece az sayıdaki seçkin insan tamamlayabilir. Geri kalanımızın yalnızca hayalini kurabildiği bu şeyi yapabilmelerinin sebebi, bu atletlerin devasa miktarlarda güç üretebilmesi. Güç, bisikletçilerin enerji yakma hızı. Yaktıkları bu enerji de yedikleri şeylerden geliyor. Tour de France süresince, kazanan bisikletçinin yaklaşık 210 Big Mac hamburgerine eşdeğer miktarda enerji yakması gerekiyor.
Bisiklet sürmek bir watt oyunu
Bir Tour de France bisikletçisi, bisikleti hareket ettirmek için kaslarından gelen enerjiyi bisiklet üzerinden zeminde giden tekerleklere aktarıyor. Bisiklet sürücüsü ne kadar hızlı enerji üretirse, güç de o kadar fazla oluyor. Bu enerji aktarım hızı, genelde watt ile ölçülüyor. Tour de France bisikletçileri, çoğu insanla kıyaslandığında inanılmaz derecede uzun zaman dönemlerinde devasa miktarda güç üretme kapasitesi taşıyor.
Hobi amaçlı bisiklet süren fit bir insan, yaklaşık 20 dakika boyunca devamlı olarak 250 ila 300 watt enerji üretiyor. Tour de France bisikletçileri, aynı zaman döneminde 400 watt’tan fazla enerji üretebiliyor. Bu uzmanlar, dik bir yokuştayken kısa atılımlar halinde 1.000 watt’a bile ulaşabiliyorlar; yani hemen hemen bir mikrodalga fırını çalıştırmak için gereken enerji kadar.
Fakat Tour de France’daki bir bisikletçinin bisikletine uyguladığı enerjinin tamamı ileri yönlü harekete dönüşmüyor. Bisikletçilerin hava direnciyle ve tekerlekler ile yol arasındaki sürtünme kaynaklı kayıplarla mücadele etmesi gerekiyor. Yokuş aşağı giderken yer çekiminden yardım alıyorlar fakat tırmanırken yer çekimiyle mücadele etmeleri gerekiyor.
Goff, bisikletçinin güç çıkışıyla ilişkili fiziksel işlemlerin tamamının yanında yer çekiminin, hava direncinin ve sürtünmenin etkilerini de modeline dahil ediyor. Tüm bunları kullanarak, Tour de France’ı kazanan tipik bir sporcunun yaklaşık 80 saatlik yarışta ortalama 325 watt kadar enerji harcaması gerektiğini tahmin ediyor. Bisikleti eğlence amaçlı süren çoğu kişinin, sadece 20 dakikalığına 300 watt enerji harcarsa mutlu olacağını hatırlayın.
Besinlerin kilometreye çevrilmesi
Peki bu bisikletçiler tüm bu enerjiyi nereden alıyor? Tabii ki yiyeceklerden.
Fakat herhangi bir makine gibi kaslarınız da besin enerjisinin %100’ünü doğrudan enerji çıktısına dönüştüremiyor; kaslar, yüzme gibi faaliyetlerde kullanıldığı zaman yüzde 2 verim gösterirken, kalpte yüzde 40 verim sergiliyor. Goff, modelinde yüzde 20’lik ortalama bir verim kullanıyor. Goff bu verimliliğin yanısıra Tour de France’ı kazanmak için gereken enerji çıktısını bilerek, kazanan bisikletçinin ne kadar yiyecek tüketmesi gerektiğini tahmin edebiliyor.
Tour de France’ın 21 bölümün hepsini tamamlayan en iyi bisikletçileri, yarış boyunca yaklaşık 120.000 kalori yakıyor; yani bölüm başına ortalama 6.000 kadar. Daha zorlu dağ bölümlerinin bazılarında (bu yılın 17. Bölüm’ü gibi), yarışcıların 8.000 kaloriye yakın enerji yakması gerekecek. Bu devasa enerji kayıplarını karşılamak için ise sürücülerin rulo pasta, enerji barı ve çiğneyerek enerji kaybetmeyecekleri iştah açıcı “jeller” gibi leziz besinler tüketmesi gerekiyor.
Geçen yılın kazananı Tadej Pogačar sadece 66 kilogram ağırlığındaydı. Tour de France bisikletçilerinin enerji yakmak için fazla yağları yok. Süperinsan gibi enerji harcamak için vücutlarına besin enerjisi koymaya devam etmeleri gerekiyor. Dolayısıyla bu yıl Tour de France’ın bir bölümünü izlerken, bisikletçilerin ne kadar yemek yediğine dikkat edin; artık tüm o atıştırmalıkların sebebini biliyorsunuz.
Yazar: John Eric Goff/The Conversation. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
