Bugün yayınlanan yeni bir derleme makalede, bir grup bilim insanı kanserin birlikte çalışan çok fazla miktarda dokusal kütle ve hücreye sahip organlarda daha sık ortaya çıkmak üzere evrimleşmiş olabileceğini öne sürüyorlar
Bilim insanları kanserin, birtakım nedenlerden dolayı, bazı organlarda diğerlerinden daha sık ortaya çıktığını biliyorlar. Örneğin, akciğerlerin sigara dumanına maruz kalması gibi, kanser-yapıcı ajanlara maruz kalan organlarda kanser diğer organlara göre daha sık ortaya çıkıyor.
Bilim insanlarının bulgularına göre 5 günlük epitel hücreler içeren ince barsak gibi hücrelerini hızlı değiştiren organlarda kanser belirme sıklığı daha yüksek olabiliyor. Buna rağmen, Cell Press dergisinde yayınlanan derleme bir makalede bu tip organlarda kanser oluşumunun altında evrimsel bir bileşen olabileceği de öne sürülüyor.
Yaygın kanser tiplerinin farklı organlardaki sıklık derecesi ile ilgili verileri gözden geçiren bir grup uluslararası bilim insanı önemli olduğuna inandıkları bir bulguya rastladılar: Büyük ya da çiftler halinde bulunan ve yaşam için daha az öneme sahip (ya da genlerin devamını sağlayan eşeyli üreme açısından) organlar kansere daha yüksek yatkınlık gösteriyorlar.
Bilim insanları, uzun yaşam ve üreme açısından kritik öneme sahip organlarda doğal seçilimin kansere karşı daha kuvvetli bir koruma mekanizmasının gelişimine katkıda bulunduğunu öne sürüyorlar.
Aynı mekanizma daha az hücre ve dokudan meydana gelen ancak hayati açıdan önemli süreçleri yürüten küçük organlarda da geçerli. Tekrarlanan ya da böbrekler gibi çiftler halinde bulunan büyük organlardaki “yedekleme” mekanizması kanserin bu organlarda ortaya çıkmasında bir öneme sahip olabilir.
Makalenin sorumlu yazarı Frédéric Thomas basın bildirisinde “Büyük ya da çiftler halinde bulunan organların potansiyel olarak fazla sayıda onkojenik oluşumu normal fonksiyonları bozulmadan taşıyabildiklerini, buna rağmen pankreas gibi küçük ve önemli organların birkaç tümör ile kolayca işlevini kaybedebildiğini” söylüyor. Organlar arasında kansere verilen yanıtta görülen farklılığın anlaşılması araştırıcıların kansere neden olan ya da kanseri engelleyen gerçek faktörleri tam olarak saptamasına olanak sağlayabilir. Thomas Popular Science dergisine yolladığı bir elektronik postada “Eğer tahminlerimiz doğru ise, belirli organlar kanserden korunmada bir “sır”a sahip olabilirler” diyor.
Ancak yazarlar bu hipotezin bulmacanın sadece tek bir parçasını açıkladığını ve teori haline gelebilmesi için ilave deneyler yapılmasının gerekli olduğunu belirtiyorlar. Aynı zamanda bu hipoteze farklı bir evrimsel bakış açısı ile de bakılabileceğini hatırlatıyorlar: Şöyle ki, kanserden koruyucu mekanizmaların daha küçük ve daha hayati öneme sahip organları korumak için evrimleşmesinden ziyade, yüksek kanser sıklığından dolayı organlar büyümüş ve gereksiz hale geçmiş olabilirler.
Kanser bazı organlarda diğerlerine göre daha yaygın
Makaleden alınan bu grafikte de gösterildiği gibi kanser bazı organlarda diğerlerine göre daha yaygın ortaya çıkıyor. Büyük sayılar daha yaygın olan kanser tiplerini belirtmektedir.
Erman Salih İstifli
