Duke Üniversitesi ve Stanford Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde çalışan biyomedikal mühendisler ile genombilim araştırmacılarına göre, akıllı saatler ve diğer giyilebilir cihazlar hastalığın, su kaybının ve hatta kırmızı kan hücresi sayımında meydana gelen değişimlerin algılanmasında kullanılabilir.
Araştırmacıların söylediğine göre, makine öğreniminin de yardımıyla nabız, vücut sıcaklığı ve gündelik faaliyetlere yönelik toplanan giyilebilir cihaz verileri, genelde klinik kan tahlilinde görülen sağlık ölçümlerinin tahmin edilmesinde kullanılabilir. Çalışma iki gün önce Nature Medicine bülteninde yayımlandı.
Doktor ziyaretleri sırasında bir sağlık çalışanı, genelde bir hastanın hayati işaretlerini (boy, kilo, ateş ve tansiyon gibi) ölçüyor. Bu bilgiler kişinin uzun dönemli sağlık kayıtlarında dosyalansa da, genelde bir teşhis konarken kullanılmıyor. Hekimler bunun yerine hastanın kan ya da idrar tahlili yaptırmasını istiyor ve bu sayede, verilecek kararlara yardımcı olması için belirli biyolojik bilgiler toplanıyor.
Bu hayati ölçümler ve klinik tahliller, kişinin sağlığında meydana gelen belirli değişim hakkında doktoru bilgilendirebiliyor; örneğin bir hastanın diyabeti var mı, prediyabet gelişti mi, beslenme düzeninde yeteri kadar demir ya da su bulunuyor mu veya kırmızı ya da beyaz kan hücresi sayımı normal aralıkta mı, gibi…
Fakat bu tahlillerin bir takım dezavantajları da var. Tahlillerin yapılması için bizzat başvurulması gerekiyor ki bu durum, hastalar için her zaman kolay olmuyor. Kan verme gibi işlemler ise girişimsel ve rahatsız edici olabiliyor. En önemlisi de bu hayati ve klinik numuneler, genelde düzenli ve kontrollü aralıklarda alınmıyor. Yalnızca doktorun ziyaret edildiği gün hastanın sağlığına yönelik bir fotoğraf sunuyorlar ve sonuçları etkileyen bir sürü etmen bulunuyor; örneğin hastanın en son ne zaman yiyip içtiği, stres seviyesi veya yakın zaman önce fiziksel faaliyet yapıp yapmadığı gibi şeyler…
Çalışmanın eş baş yazarı ve Duke Üniversitesi’nde çalışan Jessilyn Dunn şöyle aktarıyor: “Nabız hızında ve vücut ısısı gün içinde değişiyor ancak kliniklerde yapılan bu tekil ölçümler, o doğal değişimi yakalamıyor. Fakat akıllı saat ve akıllı bileklik gibi cihazlar, söz konusu ölçümler ile doğal değişimleri uzun bir süre boyunca takip edip, doğal referans hattından ne zaman sapıldığını belirleme kabiliyeti taşıyor.”
Araştırmacıların yürüttüğü deneyler, akıllı saat verisi ile klinik kan tahlilleri arasında birçok bağlantı olduğunu göstermiş. Örneğin bir deneğin saati, bir elektrociltsel algılayıcı tarafından ölçülen ter bezi faaliyetinin düştüğünü gösterdiyse, bu durum hastanın devamlı olarak su kaybettiğine işaret etmiş.
Çalışmanın eş baş yazarı ve Stanford Üniversitesi’nde araştırmacı olan Lukaz Kidzinski, “Bu klinik ve gerçek dünya verilerinin benzersiz bileşimine uygulanan makine öğrenim yöntemleri, akıllı saat sinyalleri ile klinik kan tahlilleri arasında daha önce bilinmeyen ilişkileri belirlememize olanak sağladı” diyor.
Takım kan hücresi oranı, hemoglobin ve kırmızı ile beyaz kan hücresi sayımı gibi tam kan sayımı sırasında alınan ölçümlerin de, giyilebilir cihazların verileriyle yakın bir ilişki sergilediğini bulmuş. Devamlı vücut ısısının sınırlı hareket ile beraber daha yüksek olması, hastalığı gösterme eğilimi taşıyormuş ve bu sonuç, klinik bir tahlilde beyaz kan hücresi miktarının daha yüksek çıkmasıyla uyumluluk göstermiş. Nabzın arttığını ve hareketin azaldığını gösteren kayıtlar ise, hastanın kanında yeterli demir bulunmadığı zaman meydana gelen anemiye işaret etmiş.
Giyilebilir cihaz verileri, kırmızı ya da beyaz kan hücrelerinin kesin sayısını hassas şekilde tahmin etmeye yetmese de; bir hastanın tıbbi verilerinde anormal bir durum oluştuğu zaman bunun hızlı ve girişimsiz şekilde görülebileceğini düşünen Dunn ve takımı, yeni yöntemler konusunda çok iyimser.
Michaela Kane/Duke Üniversitesi. Ç: O.
