Normalde, ateş anaforları uzak durmak isteyeceğiniz doğal fenomenlerdir. Bu alevli girdaplar doğada oluştukları zaman tehlikeleri korkunç boyutlara ulaşmaktadır. Ancak bilim insanları laboratuvarlarında bu anaforların gücünü kontrol altına almaya kalkıştılar. Yeni bir deneyde; Maryland üniversitesinden mühendisler küçük bir ateş anaforunu tutuşturdular ve yeni bir alev türüne dönüştüğünü gözlemlediler. Neredeyse hiç is barındırmayan bu mavi anaforlar çok düşük miktarlarda kirlilik oluşturarak enerji üretebilir ya da petrol sızıntılarını temizlemede yeni bir araç olabilir.
Ateş anaforları, nam-ı diğer ateş kasırgaları doğada kontrol edilemeyen bir yangın formuna ulaşabilir ve karşısına çıkan her şeyi önüne katan çok kuvvetli rüzgarlar oluşturabilir. Yazarlar bu rüzgarları insanlar ve çevreleri için dönen felaketler olarak tanımlıyorlar. Araştırma ekibi bu yeni fenomeni keşfettikleri son araştırmalarında, suyun üzerinde yanan alevler hakkında petrol kirliliğini temizlemeye yönelik çalışmalar yapıyorlardı.
Bir ateş yaratmak için su yüzeyine yakıt döktüler ve “havuz ateşi” diye adlandırılan bir alev formu oluşturdular. Bu alevler, yakıtla kaplanmış herhangi bir yüzeyde oluşabilir ve ateş anaforlarına evrilebilir.
Ateşin üzerinde, soğuk havanın yarıklara çekilmesiyle birlikte bir çift kuvarts yarım silindir biçiminde bir çeşit tüp oluşurken alevin yüksekliği de 0.61 metreyi buluyordu.
Sonra ateş anaforu, farklı beklenmeyen bir ateş yapısına dönüşmeye başladı. Bu yapı küçük, yoğun dönen mavi bir alevdi. Araştırma ekibi bu fenomeni Proceedings of the National Academy of Sciences dergisine yazdılar.
Düzensin havuz ateşi ve ateş kasırgalarının aksine mavi anafor oldukça kararlı bir yapıdaydı. Ayrıca oldukça küçük (7 cm civarında) ve sessizdi. Bu ateş dansını korumak için, araştırmacılar bir bakır tüp yardımıyla ateşin içine yakıt naklettiler. Doğru koşullar altında, yakıt sağlandığı müddetçe bu formu 8 dakikaya kadar koruyabildiler.
Ateşte gözlenen sarı renkler, yakıtı tamamen yakabilecek yeterli oksijenin olmamasıyla oluşan is parçacıkların varlığının göstergesidir. Mavi ateş ise bu is parçacıklarının olmadığını, alevin yeterli oksijene sahip olduğunu gösterir.
Her nasılsa ateşin yoğun, oksijene aç girdap hali ve katı yüzey yerine sıvı yüzey kullanılması yeni keşfedilen mavi anafor duruma ulaşılmasına olanak veriyor. Ancak bilim insanlarının bu mavi formu neden daha önce göremedikleri anlaşılabilmiş değil. Bu ateşin geniş alanlarda tutuşturulup tutuşturulamayacağını veya enerji üretiminde kullanılıp kullanılmayacağını ise zaman gösterecek.
Özlem Öztürk
