Çin ve Rusya, Dünya’nın Atmosferini Değiştiren Tartışmalı Deneyler Yürüttü

Çin ve Rusya, yüksek frekanslı radyo dalgaları ile Dünya’nın atmosferini değiştirmek amacıyla, ortaklaşa şekilde bir dizi tartışmalı deney yürütmüş.

Bilim insanları iyonosferi düzenlemek için, Moskova’nın doğusundaki Vasilsursk şehrinin yakınında bulunan ve Sura İyonosferik Isıtma Tesisi olarak adlandırılan bir üsten yüksek frekanslı radyo dalgaları yaymışlar. Bu sırada Çin Sismo-Elektromanyetik Uydusu (CSES) ise, yörüngeden plazma bozukluğunun etkilerini ölçmüş.

Böyle bir araştırma ilk defa yürütülmüyor fakat Çin ile Rusya’da gerçekleştirilen bu geliştirme haberleri, bu tür bir bilimin muhtemel askerî uygulamalarına dair bazı endişeler oluşturdu. (Söz konusu haberler, deneyler hakkında yayınlanan bir tez ve geçenlerde South China Morning Post gazetesinde çıkan bir makaleyle nakledildi.)

Endişelerin sebebi ise; iyonosferin ve içinde barınan iyonlaşmış gazın (plazma), radyo iletişimi için çok önemli olması. Bilim insanları ve hatta hükümetler, üst atmosferin bu kısmını oluşturan yüklü parçacıkları seçici bir şekilde bozarak, uzun menzilli radyo sinyallerini kuramsal olarak yükseltebilir veya engelleyebilirler.

Haziran ayında yürütülen ve görünüşte, gelecekte bununla ilişkili iyonosfer araştırmaları için test deneyi şeklinde tasarlanan bu ön deneyler bile, olağanüstü etkiler oluşturmuş.

Söylenenlere göre deneylerden birinde, iyonosferin etkilendiği bölge 126.000 kilometrekareyi kapsıyor. Diğer bir deneyde, atmosferdeki iyonlaşmış gazın sıcaklığı 100 Celsius derece artmış.

Deneyi yürütenler, bu araştırmanın tamamen bilimsel olduğunu ve atmesfere zararlı olmadığını iddia ediyorlar.

İsminin açıklanması istemeyen bir araştırmacı, South China Morning Post gazetesine konuşarak, “Biz Tanrı’cılık oynamıyoruz” demiş.

“Ruslarla işbirliği yapan tek ülke biz değiliz. Diğer ülkeler de benzer şeyler yapmıştı.”

En azından bu konuda şüphe yok.

Sura üssü, Sovyetler Birliği tarafından 1980’lerin başında kurulmuştu fakat bunun, yaklaşık on yıl sonra ABD’nin Alaska eyaletinde kurulan ve Yüksek Frekanslı Aktif İyonosferik Araştırma Programı (HAARP) adı verilen, çok daha büyük olan bir atmosferik ısıtma tesisine ilham olduğu söyleniyor.

Sura’ya göre önemli ölçüde daha kuvvetli bir iyonosferik pompalama tesisi olan HAARP, başlangıçta ABD ordusunca kısmen maddi destek görüyordu fakat artık Alaska Fairbanks Üniversitesi tarafından yönetiliyor.

Ancak ABD Hava Kuvvetleri, atmosferde düzenleme yapmaktan vazgeçmiş değil. Kurumun son zamanlarda gerçekleştirdiği projeler arasında; yüklü parçacıklardan oluşan plazma bombalarını üst atmosfere bırakmanın, iyonosferi nasıl etkilediğini görmek de yer alıyor.

Söylentilere göre Çin de, Çin’in güneyindeki Haynan ada ilindeki Sanya şehrinde gelişmiş bir iyonosfer ısıtıcısı inşa ediyor. Post gazetesi bunun, Güney Çin Denizi üzerindeki iyonosferi değiştirebileceğini öne sürüyor.

Ortada çirkin bir şeylerin döndüğüne dair hiçbir kanıt yok; Ancak Rusya bu yıl, çeşitli zamanlarda GPS bozma sinyalleri göndermekle suçlanmıştı ve iyonosferik düzenleme deneyleri, kuramsal yönden bu olayla ilişkili olabilir.

Yine de, bu konuda dikkatli olmalıyız; pek çok araştırmacının söylediği gibi, bilimin bu alanının başı, çok uzun zamandır paranoyak blogçularca canlandırılan komplo teorileriyle dertte.

Bununla beraber, iyonosfer düzenleme araştırması camiasındaki bazı kişiler bile, geçenlerde Haziran’da yapılan bu deneylere dair duyuruları biraz tuhaf bulmuş.

Deneylerde yer almayan ve Çin’deki Xidian Üniversitesi’nde fizikçi ve mühendis olarak çalışan Guo Lixin, Post gazetesine şöyle söylüyor: “Bu gibi uluslararası işbirliği, Çin’de çok nadir görülen bir şeydir”

“Bahsi geçen teknoloji çok hassas.”

Bulgular, Earth and Planetary Physics bülteninde yayınlandı.

ScienceAlert