Yetişkin olduğumuzda dişlerimiz artık tekrar çıkmaz ve herhangi bir yıpranma ya da aşınma kalıcı hale gelir (dolgusu olanlar bilir). Dişlerimizi mümkün olduğu kadar temiz ve sağlıklı tutmak bu yüzden önemlidir.
Fakat bilim insanları bu durumu değiştirmek istiyor.
Alanda onlarca yıldır yürütülen çalışmalara dayanan potansiyel bir diş çıkarma tedavisinin klinik deneyleri önümüzdeki yılın Temmuz ayında başlayacak. Eğer bu deneyler başarılı olursa, tedavi için kullanılacak ilaçlar 2030 yılı itibariyle hazır olabilir.
Japonya’daki Kitano Hastanesinin Tıbbi Araştırma Enstitüsünde çalışan ve bu deneylerde görev alacak olan bir araştırma takımı, anodontili kişileri tedavi etmeyi hedefliyor. Anodonti, süt dişlerinin ve kalıcı dişlerin normal şekilde çıkmasını önleyen ve nadir görülen genetik bir sağlık durumu.
Tedavide ilk olarak bu durumu yaşayan küçük çocuklar hedef alınacak. Fakat sonraki zamanlarda araştırmacılar, tedavinin daha geniş şekilde kullanılabileceğini ve ör. diş eti çekilmesi gibi daha yaygın görülen diş sorunları bulunan kişiler için uygulanabileceğini düşünüyor.
Kitano Hastanesinin diş hekimliği ve ağız cerrahisi bölümü başkanı Katsu Takahaşi, “Yeni dişlerin çıkması her diş hekiminin hayalidir” diyor. “Ben de yüksek lisans öğrencisi olduğumdan beri bunun üzerinde çalışıyordum. Bunu gerçeğe dönüştüreceğimize inanıyorum.”
Tedavi şöyle işliyor: Farelerde USAG-1 isimli belli bir gen ile diş büyümesinin sınırı arasında bir bağlantı keşfeden araştırmacılar, sonrasında USAG-1’in ifadesini engellemeye çalıştıkları testler yürütmeye başlamışlar.
Farelerde ve dağ gelinciklerinde USAG-1 faaliyetinin bir kısmını, ciddi yan etkiye yol açmadan güvenli biçimde engelleyebilen ve diş büyümesinin teşvik edilmesini sağlayan bir antikor keşfedilmiş.
Sonraki adım, aynı kimyasal tepkimelerin insanlarda da kontrol edilip edilemeyeceğini görmek olacak.
Tedavi şimdilik gerçek olmaktan ziyade olasılık olsa da, yeni ilacın kullanılmasıyla geçici ve tam boyutlu kalıcı dişlerden sonra ağızda üçüncü nesil dişlerin çıkmasını teşvik etmek mümkün olabilir.
Araştırmacıların kısa süre önce bilimsel bir inceleme çalışmasında belirttiği üzere bu yaklaşımın faydası, diş büyümesinin kemik morfogenetik protein (BMP) sinyalleşmesi olarak bilinen doğal bir yolla tetikleniyor olması.
Bu sayede vücutlarımız, kök hücrelerde hiçbir karmaşık mühendislik uygulanmasına gerek olmadan bu işi doğal şekilde yürütüyor.
Araştırma takımı ayrıca tarama teknolojisinde kaydedilen ilerlemelerin (örneğin kütle tayfölçümü gibi), tedaviden en yüksek faydayı görecek kişileri gösteren biyo işaretçilerin belirlenmesini kolaylaştıracağını öne sürüyor.
“Farelerdeki USAG-1 karşıtı antikor tedavisi dişin yeniden çıkmasında etkili” diye yazıyor araştırmacılar. “İnsanlardaki diş anormalliklerini tedavi etmede de çığır açabilir.”
Araştırmanın makalesi 2021 yılının Temmuz ayında Nature bülteninde yayımlandı.
Yazar: David Nield/ScienceAlert. Çeviren: Ozan Zaloğlu
